การประเมินนวัตกรรมชุมชนของโครงการร่วมสร้างชุมชนน่าอยู่ : กรณีศึกษา ตำบลธารโต อำเภอธารโต จังหวัดยะลา

บทคัดย่อ

การศึกษาเชิงพรรณนานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินรูปแบบนวัตกรรมชุมชนที่เกิดขึ้น และปัจจัยที่ทำให้เกิดนวัตกรรม ผู้ให้ข้อมูลคัดเลือกจากคณะทำงานโครงการและผู้เข้าร่วมโครงการ จำนวนทั้งสิ้น 10 คน ใช้แบบสัมภาษณ์และแนวคำถามสนทนากลุ่มเป็นเครื่องมือ ใช้การทบทวนเอกสารรายงาน การสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่มในการเก็บข้อมูล

ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา พบว่า เกิดนวัตกรรมชุมชน 3 รูปแบบ คือ 1) รูปแบบสิ่งประดิษฐ์ได้แก่ ลานกะลาเคลื่อนที่และยางยืด 2) รูปแบบกลไกได้แก่ สภาซูรอและกลุ่มสตรี 3) รูปแบบแหล่งเรียนรู้ได้แก่ แปลงเกษตร ทั้งสามรูปแบบมีระดับนวัตกรรมเป็นการประยุกต์จากพื้นที่อื่นมาใช้ในพื้นที่ ปัจจุบันมีการนำทั้ง 3 นวัตกรรมชุมชนไปใช้ภายในชุมชนและมีการยกระดับอย่างต่อเนื่อง มีปัจจัยด้านบริบทที่ทำให้เกิดนวัตกรรม คือวัฒนธรรมมุสลิมและสังคมแบบเครือญาติ ปัจจัยนำเข้าคือการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในพื้นที่ และการมีผู้นำชุมชนที่เข้มแข็ง ปัจจัยด้านกระบวนการ พบว่ามีกระบวนการมีส่วนร่วมตั้งแต่เริ่มโครงการโดยเฉพาะการร่วมวางแผนและมีกระบวนการเรียนรู้โดยใช้ระบบพี่เลี้ยง ข้อเสนอแนะในการจัดทำโครงการที่จะให้เกิดนวัตกรรมชุมชน ควรจะจัดกระบวนการให้ชุมชนเข้าใจและสนับสนุนให้ชุมชนสามารถยกระดับนวัตกรรมเป็นแบบที่เป็นสิ่งใหม่ของชุมชนที่ไม่ใช่เฉพาะการประยุกต์จากพื้นที่อื่นมาใช้เท่านั้น และควรคำนึงถึงบริบทแต่ละพื้นที่ ตลอดจนการออกแบบกระบวนการมีส่วนร่วมและกระบวนการเรียนรู้ที่เอื้อต่อการสร้างนวัตกรรม