การพัฒนากระบวนการผลิตยาสีฟันสมุนไพรของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับผลิตภัณฑ์ชุมชน

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาสูตรและกระบวนการผลิตยาสีฟันสมุนไพรของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนให้มีคุณภาพ ความคงตัว และเหมาะสมสำหรับการผลิตในระดับชุมชน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตโดยใช้เครื่องผสมแบบหัวตะกร้อแทนการผสมด้วยแรงงานคน จากนั้นจึงทำการทดสอบคุณภาพของยาสีฟันที่ได้จากสูตรและกระบวนการผลิตที่พัฒนาขึ้น และถ่ายทอดองค์ความรู้ดังกล่าวให้แก่กลุ่มวิสาหกิจชุมชนท่าพระฝั่งคลอง อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี เพื่อการผลิตอย่างยั่งยืน การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงทดลองโดยใช้วัตถุดิบสมุนไพรจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในการทดสอบในห้องปฏิบัติการ การศึกษาประกอบด้วยการวัดความชื้นของสมุนไพรแห้ง การปรับสัดส่วนกลีเซอรีน การใช้สารยึดเกาะคาร์บอกซีเมทิลเซลลูโลส และการใช้เครื่องผสมแบบหัวตะกร้อแทนการผสมด้วยแรงงานคน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาโดยใช้ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการทดลองพบว่า สูตรที่มีกลีเซอรีนร้อยละ 30 โดยน้ำหนัก ให้เนื้อสัมผัสและความชุ่มชื้นที่ดี โดยไม่จำเป็นต้องเติมสารยึดเกาะเพิ่มเติม การใช้เครื่องผสมแบบหัวตะกร้อช่วยลดระยะเวลาการผลิตจาก 4 ชั่วโมง เหลือ 20 นาที และเพิ่มปริมาณการผลิตต่อรอบจาก 2 กิโลกรัม เป็น 4 กิโลกรัม ผลิตภัณฑ์ที่ได้มีค่า pH อยู่ในช่วง 8.5–8.7 มีเนื้อสัมผัสที่ดี ไม่แยกชั้น และคงสภาพได้ดีหลังการทดสอบในสภาวะเร่ง ผลการถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับกลุ่มเป้าหมายทำให้กลุ่มสามารถผลิตได้เอง ควบคุมคุณภาพได้ดี และเพิ่มกำลังการผลิตจาก 50 กระปุกต่อเดือน เป็น 300 กระปุกต่อเดือน การวิจัยครั้งนี้จึงมีส่วนช่วยยกระดับผลิตภัณฑ์สมุนไพรของชุมชน สร้างรายได้และความเข้มแข็งแก่เศรษฐกิจในท้องถิ่นอย่างยั่งยืน