ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรสของสารสกัดและส่วนสกัดย่อยจากใบตองแตก

บทคัดย่อ

ตองแตก (Baliospermum solanifolium (Burm.) Suresh) เป็นสมุนไพรท้องถิ่นจัดอยู่ในวงศ์ยางพารา (Euphorbiaceae) ที่มีความสำคัญทางการแพทย์พื้นบ้านสำหรับการรักษาหรือบรรเทาอาการของโรคบางชนิด จากการรายงานความสัมพันธ์ระหว่างฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมด พบว่า ยังมีการศึกษาเป็นจำนวนน้อย นอกจากนั้นฤทธิ์ยับยั้งการทำงานเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรสยังไม่เคยมีรายงานมาก่อน ดังนั้นงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยวิธี 2,2-ไดฟีนิล-1-พิคริลไฮดราซิล (DPPH) พร้อมทั้งหาปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมด และศึกษาฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์   อะซีติลโคลีนเอสเตอเรสจากสารสกัดหยาบใบตองแตกที่ถูกสกัดเย็นด้วยตัวทำละลายเรียงขั้ว โดยตัวทำละลายเฮกเซน เอทิลอะซิเตต และเมทานอล ตามลำดับ พบว่า สารสกัดหยาบเมทานอลมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูงที่สุดที่ค่า IC₅₀ เท่ากับ 0.48±0.02 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร และมีปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดสูงที่สุดมีค่า เท่ากับ 117.82±2.32 มิลลิกรัมสมมูลของกรดแกลลิกต่อกรัมสารสกัด สำหรับการทดสอบฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรส พบว่า สารสกัดหยาบเอทิลอะซิเตตมีค่าร้อยละการยับยั้งเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรสสูงที่สุด เท่ากับ 62.47±1.47 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร ที่ความเข้มข้น 2000 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร จากนั้นสารสกัดหยาบที่ออกฤทธิ์สูงสุดถูกนำมาแยกออกเป็นส่วนสกัดย่อยหรือสารกึ่งบริสุทธิ์โดยเทคนิคคอลัมน์โครมาโทกราฟื ได้ส่วนสกัดย่อยจากสารสกัดหยาบเมทานอลทั้งหมด 4 ส่วนสกัดย่อย (BSM₁-BSM₄) ถูกนำไปทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ พบว่า ส่วนสกัดย่อย BSM₂ และ BSM₄ ออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระได้ดี โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.75±0.02 และ 1.89±0.02 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ และมีปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมด เท่ากับ 72.99±0.04 และ 59.43±0.02 มิลลิกรัมสมมูลของกรดแกลลิกตอกรัมสารสกัด ตามลำดับ สำหรับส่วนสกัดย่อยที่แยกได้จากสารสกัดหยาบเอทิลอะซิเตตทั้งหมด 5 ส่วน สกัดย่อย (BSEA₁-BSEA₅) ถูกนำมาทดสอบฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรส พบว่า ส่วนสกัดย่อย BSEA₃ และ BSEA₅ แสดงฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์อะซีติลโคลีนเอสเตอเรสได้ดีกว่าส่วนสกัดย่อยอื่นๆ ที่แยกได้ โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.19±0.03 และ 1.20±0.07 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ จากผลการศึกษานี้สามารถนำมาใช้เป็นฐานข้อมูลต่อยอดสำหรับการแยกสารบริสุทธิ์ที่ออกฤทธิ์จากใบตองแตก เพื่อพัฒนาเป็นยารักษาโรคอัลไซเมอร์ชนิดใหม่ต่อไป