ปรัชญา ญาณวิทยา และการวิจัยในยุคปฏิฐานนิยม

บทคัดย่อ

ปรัชญา มีความหมายและคำนิยามที่แตกต่างกันออกไปตามความเข้าใจของนักปรัชญาแต่ละท่าน ในความหมายทางตะวันตก หมายถึง ความรอบรู้ เห็นแจ้งในสิ่งทั้งหลายตามที่เป็นจริง ซึ่งมีความหมายเดียวกับคำว่า ปัญญา หมายถึง การรู้แบบสิ้นสุด ไม่มีกิจอันใดต้องแสวงหาอีก แต่ถ้ามองในมุมของบุคลิกภาพของมนุษย์ ปรัชญาจะหมายถึง เจตคติส่วนบุคคลต่อชีวิตและเอกภพ ที่แสดงออกมาในลักษณะของพฤติกรรมหรือศักยภาพอย่างหนึ่งที่สามารถใช้สติปัญญาพิจารณาปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นหรือที่สงสัย ญาณวิทยาถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของปรัชญา โดยจะมุ่งศึกษาหรือค้นคว้าหาคำตอบเกี่ยวกับธรรมชาติของความรู้ที่มนุษย์รู้ได้ มุ่งตอบปัญหาและความสัมพันธ์ของมนุษย์กับโลก โดยปฏิฐานนิยมยุคหลังจะถือว่าความจริงมีธรรมชาติเป็นภววิสัย ในกระบวนการศึกษาวิจัยนั้น นักวิจัยจะพบกับดักทางค่านิยมและอคติของตัวเอง ทำให้เป็นไปได้ยากที่จะดำเนินการวิจัยอย่างเป็นกลางจริงๆ เพราะนักวิจัยย่อมมีค่านิยม มีความโน้มเอียงที่อาจมีผลต่อการดำรงภววิสัยในการทำวิจัยได้ โดยปฏิสัมพันธ์ระหว่างนักวิจัยกับผู้ถูกศึกษา (กลุ่มตัวอย่าง) เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงกันไม่ได้ ดังนั้น การวิจัยย่อมได้รับผลกระทบจากปฏิสัมพันธ์นั้นเสมอจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับสถานการณ์และความตระหนักของนักวิจัยแต่ละคน ดังนั้นนักวิจัยและผู้ถูกศึกษา (กลุ่มตัวอย่าง) ควรเป็นอิสระต่อกัน นักวิจัยควรมีลักษณะวัตถุวิสัยมุ่งเพื่อหาความจริงเป็นหลัก ส่วนมากใช้วิธีวิจัยเชิงปริมาณ โดยใช้การทดลอง มีการควบคุมการวิจัย และมีการทวนสอบสมมติฐานอาศัยระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณและการวิเคราะห์เชิงสถิติ คณิตศาสตร์ ตรรกะหรือความเป็นเหตุเป็นผล เนื่องจากเชื่อว่าทุกอย่างทดสอบและพิสูจน์เชิงประจักษ์ได้นั้นเอง