การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะอินทรีย์ในชุมชนบ้านบก ตำบลหนองไข่นก อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการขยะอินทรีย์ในชุมชนบ้านบก ตำบลหนองไข่นก อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี โดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมตามแนวทาง PAOR (Planning–Action–Observation–Reflection) ซึ่งประกอบด้วยการวางแผน ดำเนินการ สังเกตผล และสะท้อนผล การวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ระยะ ได้แก่ (1) การศึกษาสภาพปัญหาและระบบการจัดการขยะอินทรีย์ในพื้นที่ และ (2) การพัฒนาและทดลองใช้รูปแบบการจัดการขยะอินทรีย์ที่เหมาะสม
กับบริบทชุมชน กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยประชาชนจำนวน 113 คน ที่คัดเลือกแบบเจาะจง โดยใช้แบบสอบถามก่อนและหลังการดำเนินโครงการ เพื่อประเมินความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม รวมถึงการใช้การสนทนากลุ่ม การสังเกตการณ์ และบันทึกภาคสนามเพื่อเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า หลังการดำเนินกิจกรรมเป็นเวลา 3 เดือน ระดับความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมของประชาชนมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) โดยคะแนนเฉลี่ยความรู้เพิ่มจาก 11.54
เป็น 13.44 ทัศนคติจาก 3.11 เป็น 3.47 และพฤติกรรมจาก 2.77 เป็น 3.20 ประชาชนสามารถจำแนกขยะอินทรีย์ได้อย่างเป็นระบบ และนำไปใช้ประโยชน์ผ่านการทำปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพ และอาหาสัตว์

รูปแบบที่พัฒนาขึ้น จึงมีศักยภาพในการประยุกต์ใช้ในชุมชนอื่นที่มีบริบทคล้ายคลึงกัน และส่งเสริมการจัดการขยะอินทรีย์อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน