แนวทางการป้องกันมลพิษและการลดของเสียจากกระบวนการแปรรูปมะขามแช่อิ่ม: กรณีศึกษาในพื้นที่ตำบลหินฮาว อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการแปรรูปมะขามแช่อิ่มของผู้ประกอบการในตำบลหินฮาว อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์  หาจุดกำเนิดของเสียและมลพิษที่เกิดจากกระบวนการแปรรูปมะขามแช่อิ่มและสร้างข้อเสนอเทคโนโลยีสะอาดเพื่อเป็นแนวทางป้องกันมลพิษและลดของเสียจากกระบวนการ โดยศึกษาข้อมูลการใช้ทรัพยากรและของเสียที่เกิดขึ้นจากการแปรรูปมะขามแช่อิ่มของผู้ประกอบการในตำบลหินฮาว จำนวน 2 ราย พบว่า ในกระบวนการแปรรูปมีปริมาณการใช้น้ำ 113.8 ลูกบาศก์เมตร ปริมาณน้ำทิ้งที่เกิดขึ้นจากกระบวนการ 112.20 ลูกบาศก์เมตร ปริมาณกากของเสีย 5,217 กิโลกรัม จากการประเมินเบื้องต้น ขั้นตอนที่มีของเสียจากกระบวนแปรรูปมะขามแช่อิ่มมากที่สุดคือ น้ำทิ้งจากขั้นตอนการแช่น้ำเชื่อมครั้งที่ 1 รองลงมาคือ น้ำทิ้งจากขั้นตอนการล้างทำความสะอาด และขั้นตอนการปอกเปลือกมะขาม ตามลำดับ จากนั้นทำการประเมินละเอียดและสร้างข้อเสนอเทคโนโลยีสะอาดที่จะนำไปสู่การปฏิบัติได้ จำนวน 3 ประเด็น ได้แก่ 1) การนำของเสียจากระบวนการแปรรูปมะขามแช่อิ่มมาใช้ประโยชน์ โดยนำน้ำทิ้งหลังขั้นตอนการแช่น้ำเชื่อมครั้งที่ 1 เป็นส่วนผสมทำปุ๋ยหมักชีวภาพ น้ำทิ้งหลังขั้นตอนการล้างวัตถุดิบนำไปใช้รดต้นไม้และล้างทำความสะอาดพื้นบริเวณรอบ ๆ สถานที่ผลิต ส่วนของรกและเปลือกมะขามนำไปเป็นส่วนผสมทำปุ๋ยหมักชีวภาพหรือเชื้อเพลิง

2) ปรับปรุงกระบวนการดำเนินงานในขั้นตอนการล้างวัตถุดิบโดยล้างวัตถุดิบในภาชนะหรืออ่างที่สามารถเก็บกักน้ำได้เพื่อลดปริมาณการใช้น้ำ 3) การจัดการน้ำเสีย มีระบบบ่อเกรอะ-บ่อซึม สำหรับบำบัดน้ำเสียที่เกิดจากกระบวนการแปรรูปมะขามแช่อิ่ม ซึ่งเป็นระบบที่มีราคาประหยัดและมีประสิทธิภาพในการบำบัดเบื้องต้นได้ดี