การจัดกลุ่มพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชนราง ตามคุณลักษณะสถานีตามแนวคิด Transit Oriented Development (TOD) กรณีศึกษารถไฟฟ้าสายสีเขียว (หมอชิต-อ่อนนุช) และรถไฟฟ้าสีน้ำเงิน (บางซื่อ-หัวลำโพง)

บทคัดย่อ

กรุงเทพมหานครและปริมณฑลพบปัญหาจราจรและมลพิษทางอากาศที่เริ่มทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้นทั้งจากปัญหาจราจรติดขัดและการเกิดอาคารสูงหนาแน่นในเขตพื้นที่เมือง อันเนื่องมาจากการวางแผนการพัฒนาพื้นที่ยังไม่สอดคล้องกับความต้องการใช้พื้นที่ หรือเกิดการพัฒนาที่การเข้าถึงการใช้งานเป็นไปอย่างยากลำบาก ดังนั้นจึงจำเป็นต้องเข้าใจถึงคุณลักษณะความเป็นย่านของพื้นที่รอบสถานี ในการกำหนดแนวทางการพัฒนาจำแนกคุณลักษณะของย่านสถานีบริเวณพื้นที่ 500 เมตรจากจุดกึ่งกลาง (Centroid) ของแต่ละสถานี ด้วยปัจจัย 5 ด้าน ประกอบด้วย ความหนาแน่น (Density) ความหลากหลายในการใช้พื้นที่ (Diversity) การออกแบบสภาพแวดล้อมของพื้นที่ (Design) ระยะทางในการเดินทางไปยังสถานีรถไฟฟ้า (Distance to Transit) และ ความสามารถในการเข้าถึงพื้นที่ (Destination Accessibility) โดยใช้ เทคนิคการจำแนกกลุ่มของคุณลักษณะโดยใช้การจำแนกองค์ประกอบปัจจัย (Factor Analysis) และจัดกลุ่มปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กัน ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์จัดกลุ่ม (Cluster Analysis) โดยวิธี Hierarchical Cluster Analysis ในการแบ่งกลุ่มแบบ Between-groups linkage ซึ่งเป็นการคำนวณหาระยะห่างเฉลี่ยของทุกคู่ของ Case และพิจารณาการแบ่งกลุ่มของสถานีจาก Dendrogram ผลการศึกษาสามารถจำแนกได้เป็น 4 กลุ่มสถานี คือ ย่านศูนย์กลางพาณิชยกรรมรอง (Sub CBD) ย่านชุมชนเมือง (Urban) ย่านศูนย์กลางทางธุรกิจใจกลางเมืองกรุงเทพ (CBD) และย่านนวัตกรรม (Innovation District) อันเป็นแนวทางการส่งเสริมการพัฒนาพื้นที่ให้สอดคล้องกับความเป็นย่าน และลดปัญหาจากการจราจรติดขัดรวมถึงมลพิษทางอากาศ เพื่อให้เกิดการพัฒนาสภาพแวดล้อมและกิจกรรมโดยรอบสถานีอย่างยั่งยืน