รูปแบบการเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพจากปัญหาฝุ่นละออง ขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) ตามแนวทาง A2IM ในชุมชนจังหวัดนครราชสีมา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษารูปแบบการเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพจากปัญหาฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) โดยใช้แนวทาง AAIM ในชุมชน จังหวัดนครราชสีมา
วิธีการวิจัย: การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ครั้งนี้ดำเนินการในพื้นที่ 5 อำเภอของจังหวัดนครราชสีมา ได้แก่ อำเภอเมืองนครราชสีมา อำเภอขามทะเลสอ อำเภอพิมาย อำเภอคง และอำเภอสีดา กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มอย่างง่ายโดยการจับฉลากจากรายชื่อชุมชน อำเภอละ 1 ชุมชน และใช้การเลือกแบบเจาะจงสำหรับกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก ชุมชนละ 30 คน รวมทั้งสิ้น 150 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม และการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการตรวจสอบสามเส้าด้านข้อมูล วิเคราะห์เนื้อหา และสร้างข้อสรุป
ผลการวิจัย: พบว่ารูปแบบการเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพจากปัญหาฝุ่น PM2.5 ตามแนวทาง AAIM ประกอบด้วย 4 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ 1) Assessment: การประเมินความเสี่ยง จัดทำข้อมูลสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 และประสานความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในชุมชน 2) Advocacy: การสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมให้กับแกนนำชุมชน และพัฒนาระบบการสื่อสารเตือนภัย 3) Intervention: การพัฒนานวัตกรรมชุมชนในการเฝ้าระวังและป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพ เช่น ระบบธงเตือนภัย ห้องปลอดฝุ่น และเครื่องตรวจวัดฝุ่นอย่างง่าย รวมถึงการสร้างกติกาชุมชน และ 4) Management: การบริหารจัดการผ่านการจัดตั้งคณะกรรมการชุมชน การถอดบทเรียน การบูรณาการความร่วมมือแบบเบญจภาคี การพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย และการติดตามบังคับใช้กฎระเบียบอย่างจริงจัง ผลการดำเนินงานนำไปสู่การพัฒนาศักยภาพชุมชนในการจัดการปัญหาฝุ่น PM2.5 อย่างมีส่วนร่วมและยั่งยืน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. (2564). สถานการณ์และการจัดการปัญหามลพิษทางอากาศและเสียง ปี 2564. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://www.pcd.go.th/wp-content/ uploads/2022/11/pcdnew-2022-11-01_07-34-54_842781.pdf
กรมควบคุมโรค. (2565). แนวทางมาตรการการเฝ้าระวังสุขภาพและสื่อสารความเสี่ยงเพื่อสร้างความรอบรู้ที่เกี่ยวข้องกับฝุ่นขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1287120220815094919.pdf.
กรมอนามัย. (2560). รูปแบบการดำเนินงาน Active Community ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://km.anamai.moph.go.th/th/ research2560.
กองประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ กรมอนามัย. (2562). การพัฒนาวิชาการระบบข้อมูลและการเฝ้าระวังด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://hia.anamai.moph.go.th/th/ contact-us.
กองระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค. (ม.ป.ป). แนวทางการเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพจากฝุ่นขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) สำหรับพื้นที่เขตสุขภาพที่ 1-12. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://www.ddc.moph.go.th/ uploads/files/159642020120810 1247.pdf.
ชัชฎาภรณ์ แสงมะณี. (2567). แนวทางการขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5) และหมอกควัน อย่างยั่งยืน. วารสารการจัดการการท่องเที่ยว, 6(2), 18–20.
นิพัทธ์ จงสวัสดิ์ และ อนุชา ตุงคัษฐาน. (2565). การพัฒนาอุปกรณ์วัดคุณภาพอากาศแบบเคลื่อนที่และระบบติดตามบนคลาวด์แบบเวลาจริง. วารสารศรีปทุมปริทัศน์ ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 14, 95-96.
บัณฑิต เกียรติจตุรงค์. (2564). การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในการป้องกันและควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID - 19) อำเภอเมืองยาง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น, 3(2), 193–206.
พัชรพล เปลี่ยนดี, ณรงค์ ใจดี, รัชพล เฉยปัญญา, ผลชัย กิ่งพวง, และ โชติ บดีรัฐ. (2567). ผลกระทบจากฝุ่นควัน PM2.5 : แนวทางการจัดการ. วารสาร มจร. เพชรบุรีปริทรรศน์, 7(3), 435–436.
รัถยานภิศ พละศึก, เบญจวรรณ ถนอมชยธวัช และภคมล ทรงเลิศ. (2560). กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 4(2), 256–267.
สมศักดิ์ อมรสิริพงศ์, และ Keophouthone Hathalong. (2567). ข้อเสนอเชิงนโยบายเพื่อแก้ปัญหาผลกระทบจากฝุ่นควัน PM2.5 ในกรุงเทพมหานคร ประเทศไทยและนครหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว. วารสารสังคมศาสตร์บูรณาการ มหาวิทยาลัยมหิดล, 11(2), 105–122.
สยามราชย์ ฟูเจริญกัลยา, สำราญ เชื้อเมืองพาน, และอนุรักษ์ ศรีใจ. (2567). การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านการแพทย์และสาธารณสุข: กรณีฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) จังหวัดเชียงราย. วารสารวิจัยการพยาบาลและสุขภาพ, 25(1), 79–96.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา. (2566). จำนวนป่วย จําแนกรายกลุ่มโรคและรายโรค รายเดือน ด้วยโรคที่เกี่ยวข้องกับมลพิษทางอากาศ เขตสุขภาพที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา อำเภอเมืองนครราชสีมา จำนวนผู้ป่วยด้วยโรคที่เฝ้าระวังผลกระทบสุขภาพจากมลพิษทางอากาศ (รายเดือน) สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/report.php?&cat_id=9c647c1f31ac73f4396c2cf987e7448a&id= 297c1cb035778f7b49357693e6867e6c
สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 11 นครราชสีมา, กรมควบคุมมลพิษ. (2566). รายงานสถานการณ์อนามัยสิ่งแวดล้อม. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2567, จาก https://epo11.pcd.go.th/
วิจิตตราภรณ์ สุขเจริญ, พิชชากร ตั้งอารมณ์สุข, มุกตาภา สนธิอัชชรา, กชพร ไวทยกุล, จิรายุ เศวตไกรพ, จิดาภา ภู่พงศ์เพ็ชร, รตรัฐ เข่งคุ้ม, ศักรินทร์ ภูผานิล, & ศราวุธ ลาภมณีย์. (2563). การศึกษามาตรการจัดการปัญหาฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอนของประเทศไทยตามแนวทางองค์การอนามัยโลก. วชิรเวชสารและวารสารเวชศาสตร์เขตเมือง, 64(5), 345–356.
ศราวุธ อุ่นเรือน และพัฒนพงศ์ โตภาคงาม. (2564). การบริหารจัดการ และป้องกันฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน ไมครอน (PM2.5) ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น. วารสารการเรียนรู้เชิงรุกสมัยใหม่, 6(2), 1-4.
Cohen, J. M., & Uphoff, N. T. (1986). Participation’s place in rural development: Seeking clarity through specificity. World Development, 8(3), 213-235.
Davis, K., & Newstrom, J. W. (1989). Human behavior at work: Organizational behavior (8th ed.). McGraw Hill International.
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267.
Schermerhorn, R., Hunt, G., & Osborn, N. (2003). Organizational Behavior. John Wiley and Sons.
World Health Organization. (2016). Ambient air pollution: A global assessment of exposure and burden of disease. World Health Organization. Retrieved from https://apps.who.int/iris/handle/10665/250141
