การวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงภัยแล้งทางการเกษตรและปัจจัยที่มีอิทธิพล ในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงภัยแล้งทางการเกษตรและศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเกิดภัยแล้งเชิงเกษตรกรรมในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่วาง ปัจจัยที่ใช้ในการวิเคราะห์ 8 ปัจจัย ได้แก่ ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายปี เนื้อดิน การใช้ประโยชน์ที่ดิน ความลาดชัน ความหนาแน่นของการระบายน้ำ เขตพื้นที่ชลประทาน พื้นที่แล้งซ้ำซาก และดัชนีพืชพรรณ (NDVI) กำหนดค่าถ่วงน้ำหนักปัจจัยด้วยกระบวนการวิเคราะห์เชิงลำดับชั้นและวิเคราะห์ด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยมีอิทธิพลมากที่สุด คือ ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายปี สำหรับปัจจัยที่มีอิทธิพลน้อยที่สุด คือ ดัชนีพืชพรรณ พื้นที่เสี่ยงภัยแล้งเชิงเกษตรกรรมสามารถจำแนกได้ 3 ระดับ ได้แก่ พื้นที่เสี่ยงมาก พื้นที่เสี่ยงปานกลาง และพื้นที่เสี่ยงน้อย โดยพบว่าพื้นที่ ร้อยละ 96.94 เป็นพื้นที่เสี่ยงปานกลาง สำหรับพื้นที่เสี่ยงมากจะพบในตำบลยางคราม ตำบลสันติสุข และตำบลทุ่งปี๊ ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านตะวันออกของพื้นที่ศึกษา มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบ มีการใช้ประโยชน์ที่ดินประเภทเกษตรกรรม เนื้อดินจัดเป็นกลุ่มดินทรายไม่อุ้มน้ำ มีความหนาแน่นของการระบายน้ำต่ำ น้อยกว่า 1.03 กิโลเมตรต่อตารางกิโลเมตร เป็นพื้นที่ที่มีปริมาณฝนตกในเกณฑ์ฝนแล้ง และมีความลาดชันน้อย ผลการวิจัยนี้จะช่วยให้หน่วยงานท้องถิ่นและผู้มีอำนาจตัดสินใจใช้เป็นแนวทางในการบริหารจัดการน้ำและทรัพยากรพื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งสามารถช่วยลดความเสียหายจากภัยแล้งที่อาจจะเกิดขึ้น