การเปรียบเทียบลักษณะทางสัณฐานวิทยาของละอองเรณูในบัวสายเขตอบอุ่นและเขตร้อน

Abstract

บทคัดย่อ

จากการศึกษาละอองเรณูของพืชสกุลบัวสาย (Nymphaea) 24 สายพันธุ์ ได้แก่ บัวสายเขตอบอุ่น หรือบัวสายฝรั่ง 8 สายพันธุ์ บัวสายเขตร้อน 15 สายพันธุ์ และบัวสายยักษ์ออสเตรเลีย 1 สายพันธุ์ ด้วย วิธีอะซิโตไลซิส เพื่อนำมาตรวจสอบลักษณะสัณฐานวิทยาละอองเรณูด้วยกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสงเลนส์ ประกอบ ร่วมกับกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด พบว่าละอองเรณูของบัวสายทุกสายพันธุ์มี ลักษณะเป็นละอองเรณูเดี่ยวที่มีช่องเปิดแบบ zonasulculateยกเว้นบัวสายยักษ์ออสเตรเลีย (Nymphaea gigantean Hook f.) ที่ไม่มีช่องเปิด โดยรูปร่างของละอองเรณูมีความผันแปรจากค่อนข้างกลม (suboblate) ถึงกึ่งรี (subprolate) และลวดลายบนผนังละอองเรณูมีหลายแบบ ได้แก่แบบ baculate, gemmate, perforate, wart, echinate และ psilate นอกจากนี้ยังพบว่าลวดลายบนผนังละอองเรณูของ บัวสายเขตอบอุ่นหรือบัวสายฝรั่งมีลักษณะที่แตกต่างจากบัวสายเขตร้อนอย่างชัดเจน ดังนั้นลักษณะละออง เรณูของพืชสกุลนี้จึงสามารถนำมาใช้ในการจัดจำแนกในระดับต่ำกว่าสกุลและระดับชนิดได้

คำสำคัญ : สัณฐานวิทยาละอองเรณู, บัวสาย

Abstract

Pollen grain of twenty-four cultivars of the water-lilies, Nymphaea (eight of hardy water-lilies, fifteen of tropical water-lilies and one of gigantic Australian water-lily) has been undertaken by acetolysis method. The palynological characters were examined by compound light microscope and scanning electron microscopes. The results showed that most water-lily cultivars are monad pollens with zonasulculate except for gigantic Australian water-lily (Nymphaea gigantean Hook f.) is inaperturate. The pollen shape varies from suboblate to subprolate. Exine sculptures of these cultivars are baculate, gemmate, perforate, wart, echinate and psilate. From this study, pollens of hardy waterlily cultivars are quite different from tropical water-lily cultivars in the case of exine sculpturing. Therefore, pollen morphology is useful to classify in intrageneric and species levels of each water-lily cultivars.

Keywords : pollen morphology, waterlily, Nymphaea