การวิเคราะห์จัดกลุ่มตามลำดับชั้นและแยกประเภทสถานีรถไฟฟ้า กรณีศึกษา สถานีรถไฟฟ้ามหานครสายเฉลิมรัชมงคล

บทคัดย่อ

รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคลเป็นระบบขนส่งมวลชนสายหลักที่มีแนวเส้นทางล้อมรอบเขตเมืองชั้นในของกรุงเทพมหานคร ทำหน้าที่เชื่อมต่อรถไฟฟ้าสายต่าง ๆ ที่เข้าสู่ใจกลางกรุงเทพมหานครในแนวรัศมี รวมไปถึงสถานีรถไฟหัวลำโพงและสถานีกลางบางซื่อในอนาคต จึงเป็นหนึ่งในระบบขนส่งมวลชนที่มีผู้โดยสารนิยมใช้บริการเป็นจำนวนมาก ทั้งในช่วงเร่งด่วนและนอกเวลาเร่งด่วนเพื่อเดินทางเชื่อมต่อที่มีความหลากหลายทั้งในแง่ของคู่จุดต้นทาง-ปลายทางและวัตถุประสงค์ในการเดินทาง ทำให้เป็นที่คาดหมายว่าระบบดังกล่าวจะมีความสำคัญอย่างยิ่งในการรองรับการเดินทางของผู้คนในเขตเมืองในอนาคต เพื่อให้การวางแผนการพัฒนาสถานีรถไฟฟ้าเป็นไปอย่างมีทิศทางที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมบริเวณโดยรอบสถานี งานวิจัยนี้ จึงมีวัตถุประสงค์ในการนำเสนอการจัดกลุ่มและแบ่งประเภทของสถานีรถไฟฟ้ามหานครด้วยวิธีการวิเคราะห์จัดกลุ่มตามลำดับชั้น โดยอาศัยตัวแปรตาม คือ จำนวนผู้โดยสารเข้าออกสถานีในช่วงเวลาเร่งด่วนเช้าและเย็นในแต่ละสถานี และตัวแปรอิสระ ได้แก่ ปัจจัยแวดล้อมโดยรอบสถานีข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดิน จากระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์และมิเตอร์น้ำจากรัศมีโดยรอบของสถานีในระยะเดินเท้า ข้อมูลจำนวนป้ายและสายรถโดยสารประจำทางที่ผ่านสถานี และเมื่อทำการวิเคราะห์การจัดกลุ่มตามลำดับตามชั้นแล้ว สามารถแยกกลุ่มประเภทของสถานีได้ออกเป็นกลุ่มหลัก ๆ ได้แก่ ย่านพักอาศัย ย่านการทำงานหรือธุรกิจ สถานีสำหรับจุดเชื่อมกับการขนส่งประเภทอื่น ๆ และทำการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณเพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยแวดล้อมโดยรอบสถานีที่มีต่อปริมาณจำนวนผู้โดยในช่วงเวลาเร่งด่วนเช้าและเย็นในแต่ละสถานี ผลงานวิจัยนี้คาดว่าจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนเพื่อพัฒนาและปรับปรุงพื้นที่ และการใช้ประโยชน์พื้นที่โดยรอบสถานีอย่างเหมาะสมต่อไป