แผนที่ภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตพื้นที่ลุ่มน้ำอิงตอนบน จังหวัดพะเยา
คำสำคัญ:
แผนที่ภาษา, กลุ่มชาติพันธุ์, ลุ่มน้ำอิงตอนบนบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาและรวบรวมภาษาที่พูดในพื้นที่ต่าง ๆ รวมถึงกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำอิงตอนบน จังหวัดพะเยา และจัดทำแผนที่ภาษาโดยใช้ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ (GIS) งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพโดยใช้การสัมภาษณ์ร่วมกับการตอบแบบสอบถาม และใช้สถิติเชิงพรรณนาในการอภิปรายผลการวิจัย
ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนบริเวณลุ่มน้ำอิงตอนบน จังหวัดพะเยา มีชุมชนภาษา 3 ประเภท ดังนี้ 1) ชุมชนภาษาเดียว จำนวน 16 หมู่บ้าน ได้แก่ชุมชนภาษาคำเมือง 2) ชุมชนสองภาษา จำนวน 7 หมู่บ้าน ได้แก่ ชุมชนภาษาคำเมืองและภาษาอีสาน และชุมชนภาษาคำเมืองและภาษาไทยกลาง 3) ชุมชนสามภาษา จำนวน 5 หมู่บ้าน ได้แก่ ชุมชนภาษาคำเมือง ภาษาอีสาน ภาษาไทยกลาง
นอกจากนี้กลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่บริเวณชุมชนลุ่มน้ำอิงตอนบน มีทั้งสิ้น 5 กลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งกลุ่มชาติพันธุ์ส่วนใหญ่ คือ กลุ่มไทยวน ซึ่งเป็นกลุ่มคนในพื้นที่และเป็นที่คนที่อาศัยอยู่บริเวณภาคเหนือของประเทศไทย รองลงมาคือ กลุ่มไทยอีสาน ไทยกลาง ลัวะ และลาวเวียง ตามลำดับซึ่งเป็นกลุ่มคนที่ย้ายถิ่นฐานมาจากต่างพื้นที่ด้วยความสัมพันธ์ทางเครือญาติผ่านทางการแต่งงาน เช่น เขย หรือ สะใภ้ ของคนในหมู่บ้าน เป็นต้น
References
กาญจนา เงารังษี. (2540). รายงานการวิจัยแผนที่ภาษาในเขตภาคเหนือตอนล่าง. พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ชนัญญา พวงทอง และ กฤตานนท์ ท้าววัฒนากุล. (2019). การศึกษาเปรียบเทียบการออกเสียงคำศัพท์ในภาษาจีนกลางและภาษาม้ง. วารสารมังรายสาร, 7(1), 27-39.
ผณินทรา ธีรานนท์, ดารินทร อินทับทิม และ ณัฐวร วงศ์จิตราทร. (2558). พะเยาศึกษา (พิมพ์ครั้งที่ 1). เชียงใหม่: สุเทพการพิมพ์.
พิสิฏฐ์ โคตรสุโพธิ์ และ คณะ. (2557). การถ่ายทอดศิลปะและวัฒนธรรมภูมิปัญญาล้านนาสู่สังคมโดยผู้ทรงภูมิปัญญาท้องถิ่น. เชียงใหม่: นพบุรีการพิมพ์เชียงใหม่.
วิภาวรรณ ถิ่นจันทร์. (2558). การแปรเสียงวรรณยุกต์ของภาษาไทยถิ่นในจังหวัดแพร่ (วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, กรุงเทพฯ.
วิภพ แพงวังทอง, ทัชดารัตน์ รัตน์น้ำหิน, ธนภัทร งามขำ, วรรณิภา ใจยา, อังคณา ราชูการ, จิราพร กุลสุนทรรัตน์ และรังสรรค์ เกตุอ๊อต. (2563). การประเมินการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์จากการสัญจรบนถนนในชั่วโมงเร่งด่วนเพื่อสนับสนุนแผนลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมบริเวณหน้ามหาวิทยาลัยพะเยา. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่, 4(2), 79-92.
สมทรง บุรุษพัฒน์ และคณะ. (2554). การใช้ภาษาและทัศนคติต่อภาษาและการท่องเที่ยวเชิงชาติพันธุ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ในภูมิภาคตะวันตกของประเทศไทย. นครปฐม: สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล.
สุระ พัฒนเกียรติ. (2546). หลักเบื้องต้นระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล.
สุวัฒนา เลี่ยมประวัติ. (2557). รายงานการวิจัยแผนที่ภาษาศาสตร์จังหวัดสุพรรณบุรี. นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร .
สุวัฒนา เลี่ยมประวัติ. (2560). แผนที่ภาษาศาสตร์จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร ฉบับ ภาษาไทย, 37(1), 277-302.
สุวิไล เปรมศรีรัตน์ และคณะ. (2548). แผนที่ภาษาและกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
Gedney, William. (1972). A checklist for determining tones in Tai dialects. In R.J. Bickner et al. (eds.), Selected Papers on Comparative Tai Studies. Center for South and Southeast Asian studies, The University of Michigan, 191-206.
Li, F. K. (1959). Classification by Vocabulary: Tai Dialects. Anthropological Linguistica, 2, 15–21.
Matisoff. (1991). Sino-Tibetan Linguistics: Present State and Future Prospects. Annual Review of Anthropology, 20(1), 469-504.
