การประเมินความรุนแรงของไฟป่าและการฟื้นตัวพืชพรรณหลังเกิดไฟป่าโดยใช้ข้อมูล ภาพถ่าย Landsat 8 OLI ณ สถานีควบคุมไฟป่าพื้นที่ทรงงาน ดอยตุง อันเนื่องมาจากพระราชดำริจังหวัดเชียงราย
คำสำคัญ:
ไฟป่า, Google earth engine, ดัชนีอัตราส่วนการเผาแบบรุนแรง, อัตราการฟื้นตัวของพืชพรรณ, ภาพถ่ายดาวเทียม Landsat 8บทคัดย่อ
ไฟป่าเป็นรูปแบบความเสียหายแบบฉับพลันที่ส่งผลกระทบต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการรับรู้ระยะไกลในงานด้านป่าไม้ได้ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายซึ่งช่วยในการตรวจวัดความรุนแรงของไฟป่าและการฟื้นฟูพื้นที่ป่าจากการเกิดไฟป่าได้ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินระดับความรุนแรงของการเกิดไฟป่าและการฟื้นตัวของพืชพรรณหลังเกิดไฟป่า บนแพลตฟอร์ม Google earth engine จากภาพถ่ายดาวเทียม Landsat 8 surface reflectance ในช่วงปี ค.ศ. 2015 ถึง 2021 โดยใช้ดัชนีอัตราส่วนการเผาไหม้แบบปกติ (Normalized Burn Ratio: NBR) เพื่อระบุพื้นที่การเกิดไฟป่า และดัชนีอัตราส่วนการเผาแบบรุนแรง (Difference Normalized Burn Ratio: dNBR) เพื่อประเมินระดับความรุนแรงของไฟป่า จากนั้นประเมินระดับการฟื้นตัวของพืชพรรณหลังเกิดไฟป่าด้วยอัตราการฟื้นตัวของพืชพรรณ (burn recovery ratio, BRR) พบว่า ระดับความรุนแรงของการเกิดไฟป่าในพื้นที่ศึกษาส่วนใหญ่อยู่ในระดับ ไม่มีการเผาไหม้(Unburned) คิดเป็นร้อยละ 33.01 ถึง 88.84 ของพื้นที่ และ เผาไหม้ต่ำ(Low Severity) คิดเป็นร้อยละ 6.91 ถึง 61.46 ของพื้นที่ สำหรับระดับการฟื้นตัวของพืชพรรณส่วนใหญ่อยู่ในระดับการฟื้นตัวต่ำมาก(Very Poor) นอกจากนี้ เมื่อนำผลการวิเคราะห์ระดับความรุนแรงของการเผาไหม้(dNBR) กับผลการวิเคราะห์ระดับการฟื้นตัวของพืชพรรณ(BRR) ในปี 2021 มาคำนวณหาร้อยละของการฟื้นตัวของพืชพรรณต่อพื้นที่ พบว่าการฟื้นตัวเป็นของพืชพรรณส่วนใหญ่เป็นการฟื้นตัวบางส่วน(Partial complete) จากผลการศึกษาสามารถนำข้อมูลที่ได้ไปใช้ในการวางแผนและป้องกันการเกิดไฟป่าในพื้นที่เกิดซ้ำหรือพื้นที่เปราะบางต่อการเกิดไฟป่าเพื่อเพิ่มอัตราการฟื้นฟูของพืชพพรณ
เอกสารอ้างอิง
กลุ่มงานจัดการสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ. (2022). ดอยตุง. จาก สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม: https://naturalsite.onep.go.th/site/detail/22
จตุรงค์ สมอาจ, วรวิทย์ จิตรสุขขา, สาวิตรี รตโนภาส สุวรรณลี และ สุรีรัตน์ คนเพียร. (2019). การตรวจวัดพื้นที่ฟื้นฟูไฟป่าเขตอนุรักษ์ในพื้นที่จังหวัดเลย. Thai Science and Technology Journal (TSTJ).
ณกร วัฒนกิจ และ รณกรณ์ งิ้วพรม. (2018). การประเมินการฟื้นฟูสภาพป่าหลังการเกิดไฟป่าโดยการใช้เทคนิคการรับรู้ระยะไกล. การประชุมวิชาการ “ทรัพยากรธรรมชาติ สารสนเทศภูมิศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม นเรศวร ครั้งที่ 3.
พลาย ภิรมย์. (2020). ไฟป่าและอนาคตวิกฤตที่เกินควบคุม. WWF & Boston Consulting Group: Fires, Forests, and the Future.
ศิริภัทร เอี่ยมละออ. (2015). การวิเคราะห์ไฟป่าที่ส่งผลกระทบต่อการท่องเที่ยวในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว. วิทยานิพนธ์ ระดับปริญญาตรี ภาควิชาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม คณะเกษตรศาสตร์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร.
สมชาย โกมลคงอย. (2019). การใช้เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ เพื่อจำแนกพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่า ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ภาคเหนือ. สำนักป้องกัน ปราบปราม และควบคุมไฟป่า. กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม.
Chao-Yuan Lin Chuphan Chompuchan. (2017). Ecological Indicators. 196-206.
Chou, W.-C., Lin, W.-T., Lin, C.-Y.. (2009). Vegetation recovery patterns assessment atlandslides caused by catastrophic earthquake: a case study in central Taiwan. Environ. Monit, 152, 245–257. http://dx.doi.org/10.1007/s10661-008-0312-8
Google Earth Engine. (2020). A planetary-scale platform for Earth science data & analysis. Retrieved on July 15, 2021, from official website: https://earthengine.google.com
Key, C.H., Benson, N.C.. (2006). Landscape assessment (LA): sampling and analysis methods. In: Lutes, D.C., Keane, R.E., Caratti, J.F., Key, C.H., Benson, N.C., Sutherland, S., Gangi, L.G. (Eds.), FIREMON: Fire Effects Monitoring and Inventory System (General Technical Report RMRS-GTR-164-CD). Rocky Mountains Research Station, USDA Forest Service, pp. LA1–LA55.
Lin, W.-T., Lin, C.-Y., Chou, W.-C., 2006. Assessment of vegetation recovery and soilerosion at landslides caused by a catastrophic earthquake: a case study in CentralTaiwan. Ecol, 28, 79–89. http://dx.doi.org/10.1016/j.ecoleng.2006.04.005
Schepers, L., Haest, B., Veraverbeke, S., Spanhove, T., Vanden Borre, J., Goossens, R., (2014). Burned Area Detection and Burn Severity Assessment of a Heathland Fire in Belgium Using Airborne Imaging Spectroscopy (APEX). MDPI, 6(3), 1803-1826
Veraverbeke, S., Lhermitte, S., Verstraeten, W.W., Goossens, R., 2011. A time-integrated MODIS burn severity assessment using the multi-temporal differenced normalized burn ratio (dNBRMT). Int. J. Appl. Earth Obs. Geoinf. 13, 52–58. http://dx.doi.org/10.1016/j.jag.2010.06.006
