การพยากรณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินของเมืองชายแดนด้วยแบบจำลองฟลัส (FLUS) กรณีศึกษา อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย
คำสำคัญ:
แบบจำลอง, การใช้ประโยชน์ที่ดิน, โครงข่ายประสาทเทียม, เชียงของบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณเมืองชายแดนในพื้นที่อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย โดยใช้ข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดิน ปี พ.ศ. 2550 และปี พ.ศ. 2559 จากกรมพัฒนาที่ดิน ทำการจำแนกการใช้ประโยชน์ที่ดินออกเป็น 10 ประเภท ได้แก่ เกษตรกรรม ป่าไม้ เบ็ดเตล็ด ตัวเมืองและย่านการค้า หมู่บ้าน สถานที่ราชการ สถานีคมนาคม ย่านอุตสาหกรรม พื้นที่อื่นๆ และแหล่งน้ำ กับข้อมูลปัจจัยขับเคลื่อนด้านกายภาพทั้ง 6 ปัจจัย ได้แก่ ระยะห่างจากทางน้ำ ความสูงเชิงเลข ความลาดเท ปริมาณน้ำฝนรายปี ระยะห่างจากถนน และระยะห่างจากตลาด มาทำการวิเคราะห์การใช้ประโยชน์ที่ดินด้วยแบบจำลองพลัส (FLUS) ในการพยากรณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินใน ปี พ.ศ.2568 ผลการศึกษาพบว่า 1) การใช้ประโยชน์ที่ดินในปี พ.ศ. 2559 เมื่อเปรียบเทียบระหว่างการพยากรณ์จากแบบจำลองกับข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดินอ้างอิงจากกรมพัฒนาที่ดิน มีความถูกต้องโดยรวม ร้อยละ 89.30 และ 2) ผลจากการพยากรณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินในปีปัจจุบัน พ.ศ. 2559-2568 พบว่า ป่าไม้ และเบ็ดเตล็ด มีพื้นที่ลดลง 12,897 และ1,516 (ไร่) ตามลำดับ ในขณะที่ เกษตรกรรม หมู่บ้าน แหล่งน้ำ ตัวเมืองและย่านการค้า สถานีคมนาคม ย่านอุตสาหกรรม พื้นที่อื่นๆ และสถานที่ราชการ มีพื้นที่เพิ่มขึ้น 11,697 952 919 559 116 76 70 และ 24 (ไร่) ตามลำดับ
References
คมสัน คีรีวงศ์วัฒนา. (2550). การประยุกต์แบบจำลอง CLUE-S เพื่อคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน ในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่หยอด อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่. สาขาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต(การจัดการลุ่มน้ำและสิ่งแวดล้อม). มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. กรุงเทพฯ.
ชัยวัฒน์ บุญตัน, วันณัชชา เทพวงศ์, บุญศิริ สุขพร้อมสรรพ์, ธิดาภัทร อนุชาญ, และ นิติ เอี่ยมชื่น. (2563). แบบจำลองพยากรณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินในพื้นที่อำเภอเมืองเชียงใหม่และพื้นที่โดยรอบ. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 2(2), 40-51.
ชูเดช โลศิริ. (2559). แบบจำลองการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินกับการคาดการณ์พื้นที่เมืองในอนาคต. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 19, 340-357.
ทรัน วัน นินห์, และ ชาติชาย ไวยสุระสิงห์. (2560).การศึกษาเปรียบเทียบวิธีแบบความน่าจะเป็นได้ที่สูงกับวิธีซัพพอร์ตเวกเตอร์แมชชีนในการวิเคราะห์ข้อมูลภาพดาวเทียม Landsat เพื่อประเมินการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินในเมืองขอนแก่น. วารสารวิจัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น. 17(4), 49-60.
ธณัชชัย วิยานนท์, ชูพันธุ์ ชมภูจันทร์, และ วิษุวัฒก์ แต้มสมบัติ. (2563). การคาดการณ์การใช้ที่ดินในลุ่มน้ำสาขาย่อยห้วยผาก จังหวัดเพชรบุรีด้วยแบบจำลอง CA-Markov. การประชุมวิชาการสมาคมวิศวกรรมเกษตรแห่งประเทศไทย ระดับนานาชาติ ครั้งที่ 13 และระดับชาติ ครั้งที่ 21 (154-161). นครราชสีมา: สาขาวิชาวิศวกรรมเกษตร สำนักวิชาวิศวกรรมศาสตร์ .
ธีรเวทย์ ลิมโกมลวิลาศ. (2557). คาดการณ์การใช้ที่ดินลุ่มน้ำลำตะคอง พ.ศ.2567 ด้วยแบบจำลอง CA-MARKOV. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. 17, 94-113.
นิติ เอี่ยมชื่น, และวันณัชชา เทพวงศ์. (2563). การพยากรณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินด้วยแบบจำลอง CLUmondo กรณีศึกษา อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(2), 1-13.
นิติ เอี่ยมชื่น, และวันณัชชา เทพวงศ์. (2563). การหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางกายภาพกับการใช้ที่ดินเพื่อคาดการณ์การใช้ที่ดินในอนาคต. วารสารวิจัยและสาระสถาปัตยกรรม การผังเมือง. 17(2), 79-92.
นิติ เอี่ยมชื่น, และสุวิทย์ อ๋องสมหวัง. (2556). การคาดการณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินโดยแบบจำลองคลูเอส (CLUE-S) กรณีศึกษา บริเวณพื้นที่โดยรอบกว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา. วารสารสมาคมสำรวจข้อมูลระยะไกลและสารสนเทศภูมิศาสตร์แห่งประเทศไทย. 15(1), 26-31.
วีระภาส คุณรัตนสิริ. (2563). การศึกษาเปรียบเทียบแบบจำลอง CA-Markov และแบบจำลอง CLUE-S เพื่อคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ จังหวัดน่าน.วารสารวิทยาศาสตร์ประยุกต์. 19(2), 78-100.
วุฒิพงษ์ นิลจันทร์. (2560). การเปรียบเทียบการคาดการณ์การใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดินโดยใช้แบบจำลอง CA-Markov และ แบบจำลอง Land Change Modeler: กรณีศึกษาจังหวัดอุตรดิตถ์. สาขาวิชาภูมิสารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา, พะเยา.
สุดารัตน์ อุทธารัตน์, และ มานัส ศรีวณิช. (2562). การวางแผนการใช้ประโยชน์ที่ดินของเมืองชายแดน: กรณีศึกษา เมืองชายแดนเชียงของ ภายใต้พื้นที่เทศบาลเวียง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย. วารสารวิจัยและสาระสถาปัตยกรรม/การผังเมือง. 16(2), 93-112.
สุวิมล ต้นศิริ, วันชัย อรุณประภารัตน์, และวีระภาส คุณรัตน์ (2561). การคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินด้วยแบบจำลอง CA-Markov บริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาวจังหวัดจันทบุรี. วารสารวนศาสตร์. 37(2), 138-150.
อำภา สาระศิริ. (2559). เทคนิคการเรียนรู้พื้นฐานโครงข่ายประสาทเทียม. กรุงเทพฯ: คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร.
Congalton, R. (2001). Accuracy assessment and validation of remotely sensed and other spatial information. International Journal of Wildland Fire, 10, 321-328.
Liu, X., Li, X., & Liang, X. (2020). A Future Land Use Simulation Model by coupling Human and Natural Effects, GeoSOS-FLUS User's Manual. Guangdong Key Laboratory for Urbanization and Geo-simulation, Sun Yat-sen University, Guangzhou 510275, PR China, 21p.
Syed, D. A., & Rahul A. (2016). The Evolution and Core Concepts of Deep Learning & Neural Networks. Analytics Vidhya. สืบค้นจาก https://www.Analyticsvidhya.Com/Blog/2016/08/Evolution-Core-Concepts-Deep-Learning
USGS. (2022). USGS EarthExplorer. Retrieved from https://earthexplorer.usgs.gov/
Vliet, J. v., & Malek. (2015). The CLUMondo Land Use Change Model Manual and exercises. University of Amsterdam, Netherlands.
Wang, Q., Guan, Q., Lin, J., Luo, H., Tan, Z., & Ma, Y. (2021). Simulating land use/land cover change in an arid region with the coupling models. Ecological Indicators, 122, 107231. doi:https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.107231
