การประยุกต์ใช้ฐานข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์และการตัดสินใจกลุ่มแบบหลายเกณฑ์เพื่อประเมินความเสี่ยงไฟป่าในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติของจังหวัดพะเยา
คำสำคัญ:
ฐานข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์, การตัดสินใจกลุ่มแบบหลายเกณฑ์, การประเมินความเสี่ยงไฟป่า, การวิเคราะห์ความอ่อนไหวบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้คือ 1) เพื่อสร้างแผนที่เกณฑ์และกำหนดพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าโดยใช้ฐานข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์และการตัดสินใจกลุ่มแบบหลายเกณฑ์ และ 2) เพื่อวิเคราะห์ความอ่อนไหวของการจัดลำดับพื้นที่เสี่ยง ภายหลังการสร้างแผนที่เกณฑ์ ค่าน้ำหนักของเกณฑ์ถูกกำหนดด้วยบุคคล 2 กลุ่ม (ชาวบ้านที่อยู่โดยรอบป่าสงวนแห่งชาติและเจ้าหน้าที่ป่าไม้) แผนที่เกณฑ์ทั้ง 5 ถูกซ้อนทับกันเพื่อการรวมคะแนนความเสี่ยง ได้แก่ หมู่บ้าน ถนน ชนิดป่าไม้ อุณหภูมิอากาศ และความลาดชัน ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่ามีความเสี่ยง 3 ระดับ นั่นคือ สูง ปานกลาง และต่ำ ซึ่งคิดเป็นเนื้อที่ร้อยละ 5.36 55.96 และ 38.68 ของพื้นที่ศึกษาทั้งหมด ตามลำดับ ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าค่าข้อมูลความลาดชันมีผลกระทบมากต่อการจัดลำดับความเสี่ยงด้วย
References
สุชาติ โภชฌงค์. (2553). การประเมินพื้นที่เสี่ยงภัยไฟป่าในประเทศไทย. ส่วนภูมิสารสนเทศ สำนักฟื้นฟูและพัฒนาพื้นที่อนุรักษ์ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2564, จาก https://www.dnp.go.th/forestfire/2553/forest%20fire%20assessment.pdf
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. (2558). ยุทธศาสตร์/มาตรการแก้ไขปัญหาไฟป่า และหมอกควัน ปี 2561. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2564, จากhttps://www.dnp.go.th/forestfire/web/frame/2561/Forestfire2561.pdf
ศิริภัทร เอี่ยมละออ. (2558). การวิเคราะห์ไฟป่าที่ส่งผลกระทบต่อการท่องเที่ยวในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว. ปริญญานิพนธ์ (สาขาวิชาภูมิศาสตร์): มหาวิทยาลัยนเรศวร. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2564, จาก http://www.agi.nu.ac.th/nred/Document/is-PDF/2558/geo_2558_08_FullPaper.pdf
วิภพ แพงวังทอง และจันธิมา ศรนารายณ์, (2564). การกำหนดพื้นที่เสี่ยงต่อการบุกรุกป่าและการวิเคราะห์ความอ่อนไหว: กรณีศึกษาป่าสงวนแห่งชาติในจังหวัดพะเยา. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่, 2(1): 16-27.
พงศ์พล ปลอดภัย, พรทิพย์ วิมลทรง, ธนา จารุพันธุเศรษฐ์, กานต์ธิดา บุญมา, และบุษยมาศ เหมณี. (2563). เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อการจัดการพื้นที่เสี่ยงภัยน้ำท่วมในจังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่, 1(2): 59-69.
วิษณุ เรืองทอง, พงศ์พล ปลอดภัย, และพรทิพย์ วิมลทรง, 2563. การประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อการประเมินพื้นที่เสี่ยงภัยแล้งในจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่, 1(2): 24-34.
มัลลิกา บุญลา และสิริจิตร พานิช. (2558). การพิจารณาพื้นที่เสี่ยงไฟป่าในเขตกำแพงเพชรและตาก ด้วยเทคนิคดัชนีพืชพรรณและอุณหภูมิพื้นผิว. ปริญญานิพนธ์ (สาขาวิชาภูมิศาสตร์): มหาวิทยาลัยนเรศวร. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2564, จาก http://www.agi.nu.ac.th/nred/Document/is-PDF/2557/geo_2557_010_FullPaper.pdf
พัฒนะพงษ์ จันทร์คำ. (2550). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์และการสำรวจระยะไกลประเมินพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าในหน่วยจัดการแม่หวดของป่าสาธิตแม่งาว อำเภองาว จังหวัดลำปาง. วิทยานิพนธ์มหาบัญฑิต (สาขาการจัดการป่าไม้): มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
พงศ์เทพ สุวรรณวารี. (2554). ผลกระทบของไฟป่าต่อความสมบูรณ์ของป่าไม้และคุณภาพอากาศในจังหวัดเชียงใหม่. รายงานวิจัย: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2564, จาก http://sutir.sut.ac.th:8080/sutir/bitstream/123456789/5780/2/fulltext.pdf
เจนณรงค์ ชัยศิลปิน. (2550). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ศึกษาพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่า กรณีศึกษาเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง จังหวัดลำพูนและจังหวัดลำปาง. การค้นคว้าแบบอิสระมหาบัณฑิต (การจัดการมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม): มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
Majandang, J. (2011). Spatial Assessment of Groundwater Contamination Risk and Protection Zoning in Amphoe Nong Rua, Changwat Khon Kaen. Ph.D. Dissertation, Institute of Science, Suranaree University of Technology, Nakhon Ratchasima, Thailand.
Paengwangthong, W. (2012). Geospatial Model for Locating Potential Micro Hydropower Sites in Ungauged Catchments. Ph.D. Dissertation, Institute of Science, Suranaree University of Technology, Nakhon Ratchasima, Thailand.
Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision Analysis. New York: John Wiley & Sons, Inc.
{14} สำนักปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2558). โครงการจ้างที่ปรึกษาพัฒนาระบบฐานข้อมูลด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมระดับจังหวัดและมีฐานข้อมูลในการติดตามและประเมินผลภายใต้โครงการสร้างความร่วมมือด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในระดับพื้นที่เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาวะภูมิอากาศ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ.2558. กรุงเทพฯ.
Pianosi F, Beven K, Freer J, Hall JW, Rougier J, Stephenson DB and Wagener T. Sensitivity analysis of environmental models: a systematic review with practical workflow. Environmental Modelling & Software 2016;79:214-32.
Babiker IS, Mohamed MAA, Hiyama T and Kato K. A GIS-based DRASTIC Model for assessing aquifer vulnerability in kakamigahara heights, gifu prefecture, central Japan. Science of the Total Environment 2005;345:127-40.
ชินปัญญ์ ปลั่งศิริ. (2543). การประเมินพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่า อุทยานแห่งชาตินาแห้ว จังหวัดเลย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต (การจัดการทรัพยากรชีวภาพ): มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี.
กรกนก วชิโรภาสนันท์. (2542). การกำหนดพื้นที่เสี่ยงภัยต่อการเกิดไฟป่า บริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต (เทคโนโลยีการบริหารสิ่งแวดล้อม): มหาวิทยาลัยมหิดล,
Mohammadi K, Niknam R and Majd VJ. Aquifer vulnerability assessment using GIS and fuzzy system: a case study in tehran-karaj aquifer, Iran. Environ Geol 2009;58:437-46.
Napolitano P and Fabbri AG. Single-parameter sensitivity analysis for aquifer vulnerability assessment using DRASTIC and SINTACS. Proceedings of IAHS Conference: HydroGIS96. 1996;559-66.
