การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเพื่อพัฒนาความมีวินัยของนักเรียนมัธยมศึกษา
คำสำคัญ:
รูปแบบการจัดการเรียนรู้, ความมีวินัย, จิตตปัญญาศึกษา, นักเรียนมัธยมศึกษา, โรงเรียนพระปริยัติธรรม, แผนกสามัญศึกษาบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ประกอบของความมีวินัย พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาและศึกษาผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเพื่อพัฒนาความมีวินัยของนักเรียนมัธยมศึกษา วิธีดำเนินการวิจัยมี 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 การวิเคราะห์องค์ประกอบของความมีวินัยกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้เป็นนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 1 ในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษาทั่วประเทศ 12กลุ่ม ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2556 จำนวน 840 ซึ่งทำการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์และแบบสอบถาม มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.94 เก็บข้อมูลโดยใช้เทคนิคบุ๊คเลทเมทริกซ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติหาค่าความเชื่อมั่น และวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงบุกเบิก โดยใช้โปรแกรมลิสเรล Version 9.10 รหัสเปิดใช้งาน : 6EC5-311D-BBB9-57CD ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเครื่องมือที่ใช้เป็นแบบประเมินความเหมาะสมของรูปแบบ โดยผู้เชี่ยวชาญ 5 คนตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาขึ้น ผลการตรวจสอบรูปแบบเหมาะสมอยู่ในระดับมาก แสดงว่า รูปแบบมีความเหมาะสมที่จะนำไปทดลองใช้ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ วิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว ระยะที่ 3 ศึกษาผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษา ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงทดลองแบบอนุกรมเวลา กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนมหาวชิราลงกรณราชวิทยาลัย ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2556 จำนวน 50 คน ซึ่งทำการสุ่มแบบหลายขั้นตอน และทำการสุ่มอย่างง่ายเพื่อแบ่งนักเรียนออกเป็น 2 กลุ่มๆ ละ 25 คน คือกลุ่มทดลองที่เรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาและกลุ่มควบคุมที่เรียนด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบปกติ ใช้ระยะเวลา 6 สัปดาห์ เก็บข้อมูลด้วยแบบทดสอบวัดความมีวินัยและแบบสังเกตพฤติกรรม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียวแบบวัดซ้ำ
ผลการวิจัยพบว่า
1. องค์ประกอบของความมีวินัย มี 5 องค์ประกอบ ได้แก่ วินัยในหน้าที่ วินัยในตนเอง วินัยต่อส่วนรวมวินัยของคฤหัสถ์และสามเณร และวินัยของสามเณร โดยมีความตรงเชิงโครงสร้างจากการวิเคราะห์องค์ประกอบวารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรมสามารถแสดงด้วยค่าดัชนีความสอดคล้อง ประกอบด้วย ค่า = 453.28, ค่า df = 206, ค่า p-value = 0.00, ค่า RMSEA =0.038, ค่า GFI = 0.95, ค่า AGFI = 0.93, ค่า CFI = 0.98, RMR = 0.52, และ CN = ค่า 475.10
2. รูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเพื่อพัฒนาความมีวินัยของนักเรียนมัธยมศึกษา ประกอบด้วยองค์ประกอบ 4 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ทฤษฎี/หลักการ/แนวคิดของรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3)ขั้นตอนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ มี 5 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ขั้นการสร้างศรัทธา ขั้นตอนที่ 2 ขั้นการให้ความรู้ ขั้นตอนที่ 3 ขั้นการร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นตอนที่ 4 ขั้นการสะท้อนความคิด และขั้นตอนที่ 5 ขั้นการนำไปปฏิบัติ 4) การวัดและประเมินผลรูปแบบ
3. ผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษาเพื่อพัฒนาความมีวินัยของนักเรียนมัธยมศึกษา พบว่า นักเรียนที่เรียนโดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษามีความมีวินัยต่อส่วนรวมสูงกว่านักเรียนที่เรียนโดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบปกติ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 893.27)และความมีวินัยต่อส่วนรวมของนักเรียนยังคงที่ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F=90651.76) และพฤติกรรมความมีวินัยต่อส่วนรวมสูงกว่าก่อนการทดลอง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (F = 5797.76)
เอกสารอ้างอิง
[2] กระทรวงศึกษาธิการ. 2551.หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช2551.กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
[3] นวลศิริ เปาโรหิตย์. 2540. จะสร้างวินัยให้เด็กยอมรับอย่างไร. วารสารแนะแนว, 31 (167), น. 31-34.
[4] กระทรวงศึกษาธิการ. 2555. คำขวัญวันเด็ก.[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://www.moe.go.th.(วันที่ค้นข้อมูล: 17 ธันวาคม 2555).
[5] พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตโต). 2543.พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม.กรุงเทพฯ : มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
[6] อัคพงศ์ สุขมาตย์. 2553.การพัฒนาหลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ตามแนวคิดจิตตปัญญาศึกษา.ปริญญานิพนธ์การศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาการวิจัยและพัฒนาหลักสูตร บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
[7] ราชบัณฑิตยสถาน. 2551.วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ อักษร A-L. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ์.
[8] Christopher D. Sessums. 2007. Contemplative practice : Transforming the meaning of education. [online]. Retrieved from https://eduspaces.net/csessums/weblog/145790.html (December 24, 2008).
[9] รุจิร์ ภู่สาระ และคณะ. (ม.ป.ป.). แบบเรียนแนวหน้าชุดพัฒนากระบวนการหลักสูตรใหม่กลุ่มสร้างเสริมลักษณะนิสัย 6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์.
[10] ธิติมา จักรเพชร. 2544. ผลของชุดการแนะแนวที่มีต่อความมีวินัยในตนเองของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนสุเหร่าแสนแสบกรุงเทพมหานคร. ปริญญานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
[11] เทพพร มังธานี. (ม.ป.ป.). มงคลชีวิต.กรุงเทพฯ : แอลซีพี ฐิติพร การพิมพ์.
[12] กร กองสุข. 2548. การดำเนินงานเพื่อเสริมสร้างวินัยด้านความรับผิดชอบโรงเรียนสามัคคีพิทยาคมอำเภอโนนสุวรรณ จังหวัดบุรีรัมย์. การศึกษาค้นคว้าอิสระ การศึกษามหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
[13] สุมน อมรวิวัฒน์. 2530. การสอนโดยสร้างศรัทธาและโยนิโสมนสิการ. กรุงเทพฯ : โอ.เอส.พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
[14] ชัยวุฒิ หอมศิริ อรรถพร ฤทธิเกิด และฉันทนา วิริยเวชกุล 2552. บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน เรื่อง คุณธรรม. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 8(2), น.147-153.
[15] กิตติชัย สุธาสิโนบล. 2555. การจัดการเรียนการสอนตามแนวพุทธก้าวสู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์. ราชบุรี : ธรรมรักษ์การพิมพ์.
[16] พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต). 2552.พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ.พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
[17] สุรางค์ โค้วตระกูล. 2550. จิตวิทยาการศึกษา.พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[18] ดวงเดือน ศาสตรภัทร. 2547. พัฒนาการทางสติปัญญาตามทฤษฎีของเพียเจท์.กรุงเทพฯ : ภาควิชาจิตวิทยา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
[19] ประเวศ วะสี. 2550. มหาวิทยาลัยกับจิตตปัญญาศึกษาและไตรยางค์แห่งการศึกษา.กรุงเทพฯ : ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดลและแผนงานพัฒนาจิต เพื่อสุขภาพ สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ.
[20] นิเทศ สนั่นนารี. (2547, สิงหาคม). แนวทางการให้การศึกษาตามแนวพุทธลีลาในการสอน :วิธีสอนที่ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, 2 (ฉบับพิเศษ),น. 150-156.
[21] ปิยลักษณ์ พฤกษะวัน. 2554. การศึกษาองค์ประกอบและพัฒนาจิตสาธารณะเด็กปฐมวัยด้วยรูปแบบการเรียนการสอน MADE.ปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิตสาขาวิชาการศึกษาปฐมวัยบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
[22] ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. 2551.หนังสือรวมบทความการประชุมวิชาการประจำปี 2551. นครปฐม : ศูนย์จิตตปัญญาศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
"ข้อคิดเห็น เนื้อหา รวมทั้งการใช้ภาษาในบทความถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียน"
