การประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อวางแผนพัฒนาพื้นที่ตามยุทธศาสตร์ การพัฒนาจังหวัด: กรณีตัวอย่างจังหวัดสระแก้ว
คำสำคัญ:
ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, จังหวัดสระแก้ว, มะม่วงบทคัดย่อ
การพัฒนาพื้นที่ของประเทศไทยทั้งในระดับภาพรวมของประเทศ ระดับจังหวัด หรือระดับพื้นที่ มักกำหนดประเด็นการพัฒนาตามบริบท ศักยภาพ ระดับการพัฒนาเดิม และความต้องการของพื้นที่ นอกจากนั้นยังนำปัจจัยอื่นที่อาจมีผลมาร่วมพิจารณาด้วย เช่น ลักษณะภูมิประเทศ ภูมิอากาศ โครงสร้างพื้นฐาน หรือทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ ในปัจจุบันระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ถูกนำมาประยุกต์เพื่อวิเคราะห์และกำหนดแนวทางการพัฒนาที่เหมาะสมกับพื้นที่ เนื่องจากเป็นระบบที่สามารถใช้รวบรวม วิเคราะห์ และนำเสนอข้อมูลเชิงพื้นที่ได้ นอกจากนั้นยังสามารถแสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงและลดความซ้ำซ้อนของการพัฒนาที่ไม่จำเป็นลงได้ การศึกษานี้แสดงให้เห็นถึงการประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการพัฒนาพื้นที่ตามยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดโดยยกตัวอย่างจังหวัดสระแก้วเป็นกรณีศึกษา และเน้นการระบุพื้นที่ที่เหมาะสมในการปลูกมะม่วงซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจที่ได้รับการสนับสนุนของจังหวัด ปัจจัยที่นำมาพิจารณาพื้นที่ที่เหมาะสมประกอบด้วย ความสูงต่ำและความลาดชันของพื้นที่ ระยะห่างจากแหล่งน้ำ ประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน ชุดดิน และปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย จากผลการศึกษาพบว่าพื้นที่จังหวัดสระแก้วมีพื้นที่ศักยภาพในการปลูกมะม่วงเกณฑ์ “เหมาะสมปานกลาง” มากที่สุด คิดเป็นพื้นที่ประมาณ 2,169,842.01 ไร่ (ร้อยละ 68.71 ของพื้นที่ทั้งหมด) ส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณทิศใต้และทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัด พื้นที่ที่มีความเหมาะสมน้อยอยู่ในบริเวณทิศตะวันตกเฉียงเหนือ และพื้นที่มีความเหมาะสมมากอยู่ทิศตะวันออกและทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด
เอกสารอ้างอิง
United nations. (2020). E-Government Survey 2020. แหล่งที่มา: https://publicadministration.un.org. วันที่ 27 สิงหาคม 2564.
กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (มปป). คู่มือการใช้งานระบบศูนย์กลางข้อมูลเปิดภาครัฐ. แหล่งที่มา: https://data.go.th/pages/data-go-th-manual-doc. วันที่ 27 สิงหาคม 2564.
สํานักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์กรมหาชน). (2564). OPEN DATA PROCESS QUICK GUIDE. แหล่งที่มา: https://data.go.th/en/pages/open-data-process-quick-guide. วันที่ 27 สิงหาคม 2564.
คณะกรรมการภูมิสารสนเทศแห่งชาติ. 2560. แผนแม่บทภูมิสาสนเทศแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2564. แหล่งที่มา: https://ngis.go.th/?page_id=913. วันที่ 27 สิงหาคม 2564.
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 2558. โครงการปรับปรุงชั้นข้อมูลภูมิศาสตร์สารสนเทศของหน่วยงาน (ข้อมูล FGDS) ให้เป็นไปข้อกำหนดมาตราฐาน FGDS (15 จังหวัด). แหล่งที่มา:https://data.go.th/km/dataset/fgds-37000. วันที่ 27 สิงหาคม 2564.
ศิริลักษณ์ พิมมะสาร. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างรูปแบบการใช้ประโยชน์พื้นที่กับการระบาดเชิงพื้นที่ของโรคไข้เลือดออกในจังหวัดพะเยา. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(1), 10-18.
พงศ์พล ปลอดภัย, พรทิพย์ วิมลทรง, ธนา จารุพันธุเศรษฐ์, กานต์ธิดา บุญมา และบุษยมาศ เหมณี. (2563). เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อการจัดการพื้นที่เสี่ยงภัยน้ำท่วมในจังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(2), 59-69.
พงศ์พล ปลอดภัย และ มาริสา ใบกอเด็ม. (2564). การวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงได้รับผลกระทบจากการเกิดแผ่นดินไหวในภาคใต้ของไทย กรณีศึกษารอยเลื่อนคลองมะรุ่ย. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 2(1), 40-53.
ณัฐพงษ์ รักกะเปา, พงศ์พล ปลอดภัย, กานต์ธิดา บุญมา และพรทิพย์ วิมลทรง. (2563). การประเมินพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่มด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ กรณีศึกษาอำเภอพนม จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(1), 74-82.
รังสรรค์ เกตุอ๊อต, บุญศิริ สุขพร้อมสรรพ์ และนิติเอี่ยมชื่น. (2563). การประเมินศักยภาพชุมชนต้นแบบเพื่อการจัดการปัญหาหมอกควันและไฟป่าในพื้นที่จังหวัดพะเยา. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(3), 36-50.
วัชระ ดอนลาว และสวรินทร์ ฤกษ์อยู่สุข. (2563). การสกัดข้อมูลพื้นที่แหล่งน้ำบนภาพถ่ายดาวเทียมด้วยกูเกิลเอิร์ธเอนจิน. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 1(2), 14-23.
จักรพันธ์ นาน่วม, พงศกร อินถา, สราวุฒิ บุตรพรม, พีรพัฒน์ วงศ์ราช, เจริญวุฒิ ตนคัมภีรวาท และลิขิต น้อยจ่ายสิน. (2564). การประยุกต์ใช้ข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อประเมินปริมาณน้ำที่ต้องการใช้เพื่อการเกษตร: กรณีศึกษาตำบลวัฒนานคร อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว. วารสารเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 2(1), 54-62.
กนกพร ภาคีฉาย, นิโรจน์ สินณรงค์, กฤตวิทย์ อัจฉริยะพานิชกุล, และพัชรินทร์ สุภาพันธ์. (2563). ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อผลผลิตข้าวในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย. วารสารเศรษฐศาสตร์และกลยุทธ์การจัดการ. 7(2), 1-22.
จรีวรรณ จันทร์คง, เกศสุดา สิทธิสันติกุล, นิโรจน์ สินณรงค์ และกฤตวิทย์ อัจฉริยะพานิชกุล. (2562). ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อผลผลิตปาล์มน้ำมันในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทย. วารสารวิจัยมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย. 11(1), 54-66.
กรรณิการ์ มาระโภชน์. (2561). การพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์การท่องเที่ยวเพื่อตอบสนองความต้องการพฤติกรรมนักท่องเที่ยวชาวไทย: กรณีศึกษาจังหวัดฉะเชิงเทรา. วารสารราชนครินทร์ กรกฎาคม-ธันวาคม, 1-9.
ชลาวัล วรรณทอง, ณัฐพล วงษ์รัมย์ และณัฐวุฒิ ทะนันไธสง. (2562). การประยุกต์เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในจังหวัดบุรีรัมย์. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฎบุรีรัมย์. 14(1), 51-61.
วุฒิไกร ไชยปัญหา. (2560). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการปรับปรุงเส้นทางการจัดส่งสินค้า สำหรับผู้ประกอบการธุรกิจโรงน้ำแข็งในเขตอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. วิศวกรรมสารเกษมบัณฑิต. 7(2), 1-13.
รัตติยา ยุทธวิชยานนท์. (2549). การประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์สำหรับการวางแผนขยายสายส่ง. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ปุณยนุช รุธิรโก และสภาพร สุขลิ้ม. (2558). การประยุกต์ใช้ฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศของท่อน้ำและประตูน้ำประปาบนอุปกรณ์เคลื่อนที่แบบพกพา. การประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 6, วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2558, มหาวิทยาลัยหาดใหญ่, สงขลา, 1596-1607.
ดิษพงศ์ ผดุงรัตน์. (2558). ภูมิสารสนเทศเพื่อการวิเคราะห์หาพื้นที่เหมาะสมต่อการตั้งจุดตรวจในพื้นที่อำเภอเมืองนราธิวาส จังหวัดนราธิวาส. วารสารวิจัยรามคำแหง (วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี). 18(1), 9-24.
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2562). การประเมินความเหมาะสมของพื้นที่ปลูกมะม่วงในเขตที่ราบเชิงเขาและตะพักลำน้ำของลุ่มน้ำแควน้อยตอนกลาง. กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ.
Herzberg, R., Pham, T. G., Kappas, M., Wyss, D., & Tran, C. T. M. (2019). Multi-criteria decision analysis for the land evaluation of potential agricultural land use types in a hilly area of Central Vietnam. Land, 8(6), 90.
Saha, S., Sarkar, D., Mondal, P., & Goswami, S. (2021). GIS and multi-criteria decision-making assessment of sites suitability for agriculture in an anabranching site of sooin river, India. Modeling Earth Systems and Environment, 7(1), 571-588.
Orhan, O. (2021). Land suitability determination for citrus cultivation using a GIS-based multi-criteria analysis in Mersin, Turkey. Computers and Electronics in Agriculture, 190, 106433.
