การพัฒนาสายพันธุ์ข้าวต้านทานโรคขอบใบแห้งโดยวิธีการผสมกลับและคัดเลือกด้วยเครื่องหมายดีเอ็นเอ

บทคัดย่อ

โรคขอบใบแห้งในข้าวมีสาเหตุจากเชื้อแบคทีเรีย Xanthomonas oryzae pv. oryzae (Xoo.) สามารถเข้าทำลายได้ทุกระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าว ตั้งแต่ระยะกล้าถึงออกรวง ส่งผลให้ผลผลิตข้าวลดลงถึง 80 % การใช้พันธุ์ข้าวที่ต้านทานต่อโรคขอบใบแห้งเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดวิธีหนึ่ง แต่พันธุ์ข้าวที่ต้านทานต่อโรคนี้มีจำนวนน้อย และไม่สามารถต้านทานโรคในแบบกว้างได้ เชื้อโรคขอบใบแห้งมีหลายสายพันธุ์จึงจำเป็นต้องปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ต้านทานต่อเชื้อสาเหตุหลายสายพันธุ์ภายในต้นเดียว การปรับปรุงพันธ์ข้าวต้านทานโรคขอบใบแห้งโดยผสมพันธุ์ระหว่างสายพันธุ์ RGDU07097-1-MAS-8-9-B-1 ที่มียีนต้านทาน xa5 และ Xa21 ใช้เป็นพันธุ์ให้ผสมกับพันธุ์ CH1 ซึ่งมีลักษณะทรงต้นดีและให้ผลผลิตสูงเป็นพันธุ์รับ เพื่อสร้างลูกผสมรุ่น F₁ และผสมกลับกับพันธุ์รับเพื่อสร้างลูกผสมกลับรุ่น BC₁F₁ และ BC₂F₁ ตามลำดับ โดยการผสมกลับแต่ละรุ่นจะคัดเลือกต้นที่มียีน xa5 และ Xa21 และคัดเลือกต้นข้าวที่มีลักษณะพื้นฐานพันธุกรรมใกล้เคียงพันธุ์รับมากที่สุดด้วยเครื่องหมายดีเอ็นเอ พบว่าต้น BC₂F₁ จำนวน 3 ต้นมี % พื้นฐานพันธุกรรมสูงสุด คือ 98.0 % 96.5% และ 92.5% ตามลำดับ จากนั้นปลูกต้น BC₂F₁ ปล่อยให้ผสมตัวเองเพื่อสร้างลูกผสมกลับรุ่น BC₂F₁ และคัดเลือกที่มีความต้านทานต่อโรคขอบใบแห้งโดยการปลูกเชื้อ พบว่าข้าวจำนวน 408 ต้นมีเพียง 9 ต้น ที่มีความต้านทานต่อโรคขอบใบแห้งในระดับต้านทาน ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่มีศักยภาพผลผลิตใกล้เคียงกับพันธุ์ CH1 และมีความต้านทานต่อโรคขอบใบแห้ง