ภูมิปัญญาท้องถิ่นและความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดที่พบในเขตพื้นที่วนอุทยานภูเขาไฟกระโดง ตําบลเสม็ด อําเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้เป็นการสํารวจความหลากชนิดของเห็ดในเขตวนอุทยานภูเขาไฟกระโดงตําบลเสม็ด อําเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ในช่วงเดือนมกราคม ถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2558 โดยนําตัวอย่างเห็ดที่เก็บได้มาศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยา เพื่อจําแนกชนิดของเห็ดมาเปรียบเทียบกับคําบรรยายและรูปภาพจากคู่มือการจําแนกเห็ด พบว่าเห็ดที่พบทั้งหมดมี 25 ชนิด 10 วงศ์จากการศึกษาทางอนุกรมวิธานสามารถจําแนกชนิดลักษณะทางสัณฐานวิทยาได้โดยแบ่งเป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มเห็ดมีครีบ 2) กลุ่มเห็ดหิ้ง 3) กลุ่มเห็ดขมิ้น 4) กลุ่มเห็ดผึ้ง และ 5) กลุ่มเห็ดที่มีลักษณะเป็นก้อนกลม จากนั้นก็สามารถแยกชนิดของเห็ดที่สามารถนํามาบริโภคได้พบมากที่สุดอยู่ในวงศ์ Russulaceae ได้แก่ Russula emetic Russula alboareolata Russulaceae cyanoxantha Rusula viresceus Fr Lactarius hygrophoroides และ Lactarius glaucescens รองลงมาวงศ์ Polyporaceae ได้แก่ Ganoderma lucidum Lentinus polychrous Lentinus squarrosulas Mont. และ Lentinus strigoeue (Schw) Fr. สําหรับเห็ดที่ไม่สามารถบริโภคได้หรือเห็ดพิษพบว่าอยู่ในวงศ์ Pluteaceae คือ Amanita sp. หรือเห็ดไส้เดือน
สําหรับการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นและแนวทางในการใช้ประโยชน์ของคนในชุมชน พบว่ามีองค์ความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาที่มีความสัมพันธ์ระหว่างเห็ดกับวิถีชุมชนหลายด้าน และคนในชุมชนส่วนใหญ่มีเก็บเห็ดเพื่อการจําหน่ายและการบริโภค โดยได้รับการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นให้รู้จักแหล่งเห็ดธรรมชาติรู้จักลักษณะของเห็ด วิธีการเก็บเห็ดป่า วิธีการจัดจําแนกชนิดของเห็ดป่า การเลือกเห็ดกินได้และกินไม่ได้ด้านความเชื่อในการเก็บเห็ดป่า รวมถึงแนวทางในการใช้ประโยชน์ของเห็ดป่าในด้านต่าง ๆ โดยอาศัยวิธีการสังเกต ประสบการณ์ความคุ้นเคยการติดตามผู้ใหญ่ออกไปเก็บเห็ด และการสอบถามจากผู้เฒ่าผู้แก่ซึ่งองค์ความรู้ที่ได้จากภูมิปัญญาท้องถิ่นสามารถถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นในการใช้ประโยชน์และการเก็บหาเห็ดป่า