ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ปริมาณฟีนอลิกรวม และรอยพิมพ์โครมาโตกราฟีของสารสกัดสมุนไพรตำรับยาป๋ายหูเซียนตาน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ตำรับยาป๋ายหูเซียนตาน เป็นตำรับยาสมุนไพรจีน มีสรรพคุณเสริมพลังลมปราณ เสริมปอด และม้าม ให้แข็งแรง บำรุงยิน มีสมุนไพรรวม 12 ชนิด มีการพัฒนายานี้ใช้เฉพาะในหัวเฉียวสหคลินิก คณะการแพทย์แผนจีน มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติเท่านั้น ซึ่งยังไม่ได้มีการศึกษาวิจัยที่มากพอ จึงนำยานี้มาศึกษาวิจัยเพื่อทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ รวมถึงการหาปริมาณฟีนอลิกรวม หารอยพิมพ์โครมาโตกราฟีและปริมาณสารสำคัญบางชนิดในตำรับ โดยนำสมุนไพรในตำรับยาป๋ายหูเซียนตานแต่ละชนิด มาสกัดด้วยตัวทำละลายสามชนิดคือ เอทิลแอซิเทต เอทานอล และน้ำ จากนั้นนำสารสกัดที่ได้ทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ด้วยวิธี DPPH และ ABTS หาปริมาณรวมฟีนอลิก และหารอยพิมพ์โครมาโตกราฟี ด้วย TLC และหาปริมาณสารสำคัญด้วยเทคนิค HPTLC ผลงานวิจัยพบว่าสารสกัดจากชั้นเอทิลแอซิเทต เอทานอล และน้ำ พบสารสกัดที่แสดงฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่ดีที่สุดด้วยวิธี DPPH คือ กานเฉ่า เหลียนเฉียว และจินหยินฮัว มีค่า IC50 เท่ากับ 49.60 ± 3.32 39.39 ± 0.94 และ 33.33 ± 2.10 µg/ml ตามลำดับ ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระจากวิธี ABTS พบว่าสารสกัดกานเฉ่าจากชั้นเอทิลแอซิเทตและชั้นเอทานอล มีค่าการต้านอนุมูลอิสระดีที่สุด ที่ IC50 เท่ากับ 11.87 ± 0.07 และ 30.68 ± 4.01 µg/ml ตามลำดับ ส่วนชั้นน้ำ พบว่าจินหยินฮัว มีค่าการต้านอนุมูลอิสระที่ดีที่สุด มีค่า IC50 เท่ากับ 35.58 ± 0.41 µg/ml ส่วนสารสกัดป๋ายหูเซียนตานชั้นเอทานอลแสดงฤทธิ์ดีที่สุดที่ค่า IC50 เท่ากับ 87.98 ± 2.50 µg/ml การหาปริมาณรวมสารประกอบฟีนอลิก พบสารสกัดเหลียนเฉียว ชั้นเอทานอลมีปริมาณมากที่สุดอยู่ที่ 90.51 ± 1.59 mg GAE per gram dry material สารสกัดชั้นเอทิลแอซิเทตและเอทานอลนำมาทำรอยพิมพ์ด้วย TLC และหาปริมาณสารสำคัญบางชนิดในสมุนไพรหลักของตำรับ พบสาร Astragaloside II จากสารสกัดหวงฉี ที่ชั้นเอทิลแอซิเทตและเอทานอลร้อยละ 0.87 และ 2.95 และสาร 5-Hydroxymethylfurfural จากสารสกัดตั่งเซียม พบในชั้นเอทิลแอซิเทตและเอทานอลใกล้เคียงกันคือ ร้อยละ 1.58 และ 1.65 ซึ่งข้อมูลเหล่านี้สามารถนำไปใช้เป็นส่วนหนึ่งในการกำหนดมาตรฐานยาและการขอขึ้นทะเบียนตำรับและพัฒนายารักษาโรคต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข. (2554). ตำรับยาจีนที่ใช้บ่อยในประเทศไทย ฉบับสมบูรณ์. กรุงเทพฯ: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. 264 - 267.
กิตติพัฒน์ โสภิตธรรมคุณ, วรวัฒน์ พรหมเด่น และ ปานทิพย์ รัตนศิลป์กัลชาญ. (2563). คุณสมบัติการต้านอนุมูลอิสระ ปริมาณรวมของสารฟีนอลิก และฟลาโวนอยด์ และการยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งท่อน้ำดีจากสมุนไพรไทย. วารสารเทคนิคการแพทย์ 48(3): 7520 - 7530.
บุหรัน พันธุ์สวรรค์. (2556). อนุมูลอิสระ สารต้านอนุมูลอิสระ และการวิเคราะห์ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 21(3): 275 - 286.
Adam, G., Cojocaru, F.D., Verestiuc, L., Cioanca, O., Vasilache, I.A., Adam, A.M., Mircea, C., Nechita, A., Harabor, V., Huzum, B., Harabor, A. and Hancianu. M. (2024). Assessing the antioxidant properties, in vitro cytotoxicity and antitumoral effects of polyphenol-rich perilla leaves extracts. Antioxidants 13(58): 1 - 23.
Cheng, M., Min, X., Yu, X. and Zhao, Z. (2023). Bioinformatics study of active substances and disease targets of atractylodes macrocephala based on network pharmacology. International Journal of Frontiers in Medicine. 5(9): 64 - 72. doi: 10.25236/IJFM.2023.050911.
Chu, R., Zhou, Y., Ye, C., Pan, R. and Tan, X. (2024). Advancements in the investigation of chemical components and pharmacological properties of Codonopsis: A review. Medicine 103(26): 1 - 14. doi: 10.1097/MD.0000000000038632.
Dong, H., Heb, L., Huangc, M. and Dong, Y. (2008). Anti-inflammatory components isolated from Atractylodes macrocephala Koidz. Natural product research 22(16): 1418 - 1427. doi: 10.1080/1478641080193 1629.
Fan, R., Li, N., Jiang, X., Yuan, F. and Gao, Y. (2014). HPLC–DAD–MS/MS identification and HPLC–ABTS·+ on line antioxidant activity evaluation of bioactive compounds in liquorice (Glycyrrhiza uralensis Fisch.) extract. European Food Research and Technology 240(5): 1035 - 1048 doi: 10.1007/s00217-014-2407.
Fu, X., Wang, Q., Kuang, H. and Pinghui, J. (2020). Mechanism of Chinese Medicinal-Medicated Leaven for Preventing and Treating Gastrointestinal Tract Diseases. Digestion 101(6): 659 - 666.
Galoviˇcová, L., Borotová, P., Valková, V., úranová, H.D., Štefániková, J., Vukovic, N.L., Vukic, M. and Kaˇcániová, M. (2022). Biological activity of Pogostemon cablin essential oil and its potential use for food preservation. Agronomy 12(2): 387.
Han, Z.Y., Wu, J.T., Lin, Y.X., Bi, Y., Naseem, A., Hao, Z.C., Pan, J., Guan, W., Kuang, H.X., Chen, Q.S., Zhang, L.L., Liu, Y., Yang, B.Y. (2024). Seven new triterpenoids from the roots of Adenophora tetraphylla (Thub.) Fisch. Fitoterapia 175: 105902.
Hsua, H.F.., Hsiao, P.C., Kuo, T.C., Chiang, S.T., Chen, S.L., Chiou, S.J., Linga, X.H., Liang, M.T., Cheng, W.Y., Houng, J.Y. (2016). Antioxidant and anti-inflammatory activities of Lonicera japonica Thunb. var. sempervillosa Hayata flower bud extracts prepared by water, ethanol and supercritical fluid extraction techniques. Industrial Crops and Products 89: 543 - 549.
Huang, W.M., Liang, Y.Q., Tang, L.J., Ding, Y. and Wang, X.H. (2013). Antioxidant and anti-inflammatory effects of Astragalus polysaccharide on EA.hy926 cells. Experiment and therapeutic medicine 6: 199 - 203. doi: 10.3892/etm.2013.1074.
Indu, P., Arunagirinathan, N., Rameshkumar, M.R., Sangeetha, K., Divyadarshini, A. and Rajarajan, S. (2021). Antiviral activity of astragaloside II, astragaloside III and astragaloside IV compounds against dengue virus: Computational docking and in vitro studies. Microbial Pathogenesis 152. doi: 10.1016/j.micp ath.2020.104563.
Jiao, J., Gai, Q.Y., Luo, M., Wang, W., Gu, C.B., Zhao, C.J., Zu, Y.G., Wei, F.Y. and Fu, Y.J. (2013). Comparison of main bioactive compounds in tea infusions with different seasonal Forsythia suspensa leaves by liquid chromatography–tandem mass spectrometry and evaluation of antioxidant activity. Food Research International 53: 857 - 863. doi: 10.1016/j.foodres.2012.12.018.
Jung, K.M., Yu, G.R., Kim, D.H., Lim, D.W. and Park, W.H. (2024). Massa Medicata Fermentata, a functional food for improving the metabolic profile via prominent anti-oxidative and anti-inflammatory effects. Antioxidants 13(10): 1271. doi: 10.3390/antiox13101271.
Kim, J.Y., Park, S.J., Yun, K.J., Cho, Y.W., Park, H.J., Lee, K.T. (2008). Isoliquiritigenin isolated from the roots of Glycyrrhiza uralensis inhibits LPS-induced iNOS and COX-2 expression via the attenuation of NF-κB in RAW 264.7 macrophages. European Journal of Pharmacology 584: 175 - 184.
Kuang, H.X., Shao, C.J., Kasai, R., Ohtani, K., Tian, Z.K., XU, J.D. and Tanaka, O. (1991). Phenolic Glycosides from Roots of Adenophora tetraphylla Collected in Heilongjiang, China. Chemical and Pharmaceutical Bulletin 39(9): 2440 - 2442.
Law, S., Lo, C., HAN, J., Leung, A. W. and Xu, C. (2020). Traditional chinese herb, astragalus: possible for treatment and prevention of COVID-19?. Herba Polonica 66(4): 79 - 84.
Lei, Z., Luan, F., Zou, J., Zhang, X., Zhai, B., Xin, B., Sun, J., Guo, D., Wang, J., Shi, Y. (2025). Traditional uses, phytochemical constituents, pharmacological properties, and quality control of Pseudostellaria heterophylla (Miq.) Pax. Journal of Ethnopharmacology 337(2): 118871. doi: 10.1016/j.jep.2024.1188 71.
Li, X., Chen, W., Chen, D. (2013). Protective effect against hydroxylinduced DNA damage and antioxidant activity of Radix Glycyrrhizae (Liquorice Root). Advanced pharmaceutical bulletin 3(1): 167 - 173. doi: 10.5681/apb.2013.028.
Li, X., Lin, J., Han, W., Mai, W., Wang, L., Li, Q., Lin, M., Bai, M., Zhang, L. and Chen, D. (2012). Antioxidant ability and mechanism of Rhizoma Atractylodes macrocephala. Molecules 17: 13457 - 13472.
Nina, C., Tatiana, S., Camelia, S., Veaceslav, G., Radu, N., Valentin, G. (2014). Biological and phytochemical research on Perilla Frutescens VAR. Purpurascens (Hayata) H.W.LI in republic of moldova. Buletinul AŞM. Ştiintele vietii 2(323): 82 - 90.
Nomura, T., Fukai, T., and Akiyama, T. (2002). Chemistry of phenolic compounds of licorice (Glycyrrhiza species) and their estrogenic and cytotoxic activities. Pure and Applied Chemistry 74(7): 1199 - 1206.
Pan, H., Zhang, Y. and MA, Q.Z. (2021). Pseudostellaria heterophylla: Antioxidant activity and its mechanism of action. Medicinal plant 12(4): 19 - 23.
Peng, H., Lu, P., Liu, Y., Liu, C., Gao, Y., Nwafor, E., Zhang, Y. and Liu, Z. (2020). Research progress on chemical composition, pharmacological effects of Forsythia suspensa (Thunb.) Vahl and predictive analysis on Q-marker. TMR Modern Herbal Medicine 3(02): 86 - 112.
Peng, X., Ang, S., Zhang, Y., Fan, F., Wu, M., Liang, P., Wen, Y., Gan, L., Zhang, K., Li, D., and Yue, Ji. (2022). Chemical Constituents With Antiproliferative Activity From Pogostemon cablin (Blanco) Benth. Frontiers in Chemistry 10: 1 - 11.
Qu, H., Zhang, Y., Wang, Y., Li, B. and Sun, W. (2008). Antioxidant and antibacterial activity of two compounds (forsythiaside and forsythin) isolated from Forsythia suspensa. Journal of pharmacy and pharmacology 60: 261 - 266.
Sha, M., Li, X., Liu, Y., Tian, H., Liang, X., Li, X. and Gao, W. (2023). Comparative chemical characters of Pseudostellaria heterophylla from geographical origins of China. Chinese Herbal Medicines 15: 439 - 446.
Wagner, H., Bauer, R., Melchart, D., Xiao, P.G., Staudinger, A. (2011). Cortex Magnoliae officinalis Houpo . In: Wagner, H., Bauer, R., Melchart, D., Xiao, PG., Staudinger, A. (eds) Chromatographic Fingerprint Analysis of Herbal Medicines. Vienna: Springer.
Yan, S., Zhang, S., Liu, Y., Zang, H., Zhang, L. and Liu, D. (2025). Exploring the structural characteristics and antioxidant capacity of pectins from Adenophora tetraphylla (Thunb.) Fisch. Molecules 30(6): 1301.
Yang, M., Wang, C.C, Wang, W.L., Xu, J.P., Wang, J., Zhang, C.H. and LI M.H. (2020). Saposhnikovia divaricate -An ethnopharmacological, phytochemical and pharmacological review. Chinese journal of integrative medicine 26(11): 873 - 880.
Yani, L., Yulong, W., Liming, Y., Yaping, H., Kailing, C., Fei, L. and Reddy N.V. (2025). Phytochemical constituents and pharmacological effects of Dangshen (Codonopsis pilosula), an important traditional chinese medicine. Journal of Plant Science & Research 12(2): 277.
Yokosuka, A., Tatsuno, S., Komine, T. and Mimaki, Y. (2017). Chemical Constituents of the Roots and Rhizomes of Saposhnikovia divaricata and their Cytotoxic Activity. Natural Product Communications 12(2): 255 – 258.
Zhang, J.L., Li, W.X., Li, Y., Wong, M.S., Wang, Y.J. and Zhang, Y. (2021). Therapeutic options of TCM for organ injuries associated with COVID-19 and the underlying mechanism. Phytomedicine 85: 153297.
Zhao, L., Wang, L., Guo, Z., Zhang, N., Feng, Q. and Li, B. (2022). Polysaccharides from Pogostemon cablin (Blanco) Benth.: Characterization and antioxidant activities. Frontiers in Pharmacology 13: 1 - 11.
Zou, H., Wu, T., Wang, Y., Kang, Y., Shan, Q., Xu, L., Jiang, Z., Lin, X., Ye, X.Y., Xie, T. and Zhang, H. (2021). 5 Hydroxymethylfurfural Enhances the Antiviral Immune Response in Macrophages through the Modulation of RIG-I-Mediated Interferon Production and the JAK/STAT Signaling Pathway. ACS Omega 6(42): 28019 - 28030. doi: 10.1021/acsomega.1c03862.
