ความหลากชนิดของเห็ดในป่าธรรมชาติ ณ อุทยานแห่งชาติไทรทอง จังหวัดชัยภูมิ

Main Article Content

ขวัญุเรือน นาคสุวรรณ์กุล
อารีรัตน์ ใสส่อง
อรทัย เสริฐศรี
สุทธิพร โชติเนตร
ธารทิพย์ สุปะมา
เฟื่องลดา นิยะนันท์
ธนาวรรณ จันทร์ยาง
พงศ์เทพ สุวรรณวารี
ชม มาแดง

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้คือ สำรวจความหลากหลายทางชีวภาพของเห็ดในป่าธรรมชาติ ณ อุทยานแห่งชาติไทรทอง จังหวัดชัยภูมิ โดยทำการสำรวจในช่วงฤดูฝนระหว่างเดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม พ.ศ. 2565 อุทยานแห่งชาติไทรทองมีพื้นที่ป่าที่หลากหลาย ได้แก่ ป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขาระดับต่ำ ในฤดูฝนของทุกปีพื้นที่อุทยานแห่งชาติไทรทองได้อนุญาตให้ชาวบ้านบริเวณโดยรอบป่าธรรมชาติสามารถเข้ามาเก็บเห็ดรับประทานได้เพื่อบริโภค และจำหน่ายในตลาดท้องถิ่นได้ ตัวอย่างเห็ดทั้งหมดที่สำรวจได้นำมาระบุชนิดในห้องปฏิบัติการเพื่อศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาและโครงสร้างที่สำคัญ การศึกษาในครั้งนี้พบเห็ดทั้งสิ้นจำนวน 15 วงศ์ 32 สกุล 66 แทกซา พบว่าเห็ดรับประทานได้พบมากที่สุดจำนวน 33 ชนิด และพบแพร่กระจายในทั้งป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขาต่ำ เห็ดเป็นยาพบเพียง 5 ชนิดและพบเฉพาะในป่าเต็งรังเท่านั้น ส่วนเห็ดพิษพบทั้งหมด 13 ชนิด ในจำนวนนี้พบมากที่สุดถึง 6 ชนิดในสกุล Amanita และพบแพร่กระจายได้ทั้ง 3 ป่าเช่นกัน ดังนั้นจากข้อมูลเห็ดหลากหลายชนิดที่กินได้และเห็ดมีพิษที่ได้จากป่าอุทยานแห่งชาติไทรทองในช่วงฤดูฝน ควรแจ้งหรือประชาสัมพันธ์ให้ชาวบ้านที่มาเก็บเห็ดในพื้นที่ทราบ เพื่อป้องกันการเก็บเห็ดมีพิษไปรับประทานของคนในชุมชน

Article Details

How to Cite
นาคสุวรรณ์กุล ข., ใสส่อง อ., เสริฐศรี อ., โชติเนตร ส., สุปะมา ธ., นิยะนันท์ เ., จันทร์ยาง ธ., สุวรรณวารี พ., & มาแดง ช. (2023). ความหลากชนิดของเห็ดในป่าธรรมชาติ ณ อุทยานแห่งชาติไทรทอง จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิทยาศาสตร์ มข., 51(3), 294–305. https://doi.org/10.14456/kkuscij.2023.24
บท
บทความวิจัย
Author Biographies

ขวัญุเรือน นาคสุวรรณ์กุล, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

อารีรัตน์ ใสส่อง, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

อรทัย เสริฐศรี, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ธารทิพย์ สุปะมา, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

เฟื่องลดา นิยะนันท์, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ธนาวรรณ จันทร์ยาง, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

หน่วยวิจัยเห็ดและไลเคนเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

References

กิตติมา ด้วงแค. (2549). การติดตามการเปลี่ยนแปลงความหลากชนิดของเห็ดราขนาดใหญ่ในพื้นที่ลุ่มน้ำเข็ก จังหวัดเพชรบูรณ์. วารสารสงขลานครินทร์ ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 28(2): 293 - 333.

ขวัญุเรือน นาคสุวรรณกุล, สิทธิพร ปานเม่น, สุจิตรา สิกพันธ์, ศิริวรรณ ลือดัง, ณัฐกานต์ หนูรุ่น, อัจจิมา ทองบ่อ และชุลีพร จันทรเสนา. (2562). คู่มือการศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาของเห็ด เห็ดพิษและการเฝ้าระวังในชุมชน. ขอนแก่น : บริษัทศิริภัณฑ์ออฟเซ็ต (2549) จำกัด 230 หน้า.

ขวัญุเรือน นาคสุวรรณกุล, อัจจิมา ทองบ่อ, ชุลีพร จันทรเสนา, โชติกา องอาจณรงค์, เสนีย์ พลราช, สิทธิพร ปานเม่น, ณัฐกานต์ หนูรุ่น, สุจิตรา สิกพันธ์ และศิริวรรณ ลือดัง. (2564). การจำแนกเห็ดพิษด้วยลักษณะทางสัณฐานวิทยาและภูมิปัญญาท้องถิ่น ในจังหวัดอุบลราชธานี. วารสารวิทยาศาสตร์ มข. 49(1): 40 - 57.

ขวัญุเรือน นาคสุวรรณกุล, อัจจิมา ทองบ่อ, ชุลีพร จันทรเสนา, วีรนุช โคตรวงศ์, สิทธิพร ปานเม่น, ณัฐกานต์ หนูรุ่น, สุจิตรา สิกพันธ์, ศิริวรรณ ลือดัง, พิมอำไพ คงแดง, มณี เขม้นเขตรการ, จตุพร ชัยชนะ, โชติกา องอาจณรงค์ และเสนีย์ พลราช. (2565). การระบุชนิดเห็ดพิษและเห็ดรับประทานได้ด้วยลักษณะทางสัณฐานวิทยาภูมิปัญญาท้องถิ่นและการแพร่กระจายในประเทศไทย. วารสารวิทยาศาสตร์บูรพา 27(1): 66 - 84.

ธีระวุฒิ มูลอาษา. (2561). เห็ดป่าหนองระเวียง : ความหลากหลายและการใช้ประโยชน์ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์. นครราชสีมา: โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน. 246 หน้า.

นิวัฒ เสนาะเมือง. (2553). เห็ดป่าเมืองไทย : ความหลากหลายและการใช้ประโยชน์. กรุงเทพฯ: ยูนิเวอร์แซล กราฟฟิค แอนด์ เทรดดิ้ง. 424 หน้า.

บารมี สกลรักษ์, กิตติมา ด้วงแค, จันจิรา อายะวงศ์, กฤษณา พงษ์พานิช และวินันท์ดา หิมะมาน. (2559). เห็ดครีบ : กลุ่มป่าแก่งกระจาน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเชียว. สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. 240 หน้า.

บารมี สกลรักษ์, สมจิตรติยา ศรีสุวรรณ, วินันท์ดา หิมะมาน, กิตติมา ด้วงแค, ปานรดา แจ้งสันเทียะ และกฤษณา พงษ์พานิช. (2561). การใช้ประโยชน์จากเห็ดของชุมชนโดยรอบพื้นที่อุทยานแห่งชาติน้ำพองและอุทยานแห่งชาติภูเวียง จังหวัดขอนแก่น. ใน: งานประชุมวิชาการการบริหารจัดการความหลากหลายทางชีวภาพแห่งชาติ ครั้งที่ 5. สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ, สุราษฎร์ธานี. 1 - 12.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2539). เห็ดกินได้และเห็ดมีพิษในประเทศไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน. 180 หน้า.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2550). เห็ดในประเทศไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: บริษัท ทีฟิล์ม จํากัด. 272 หน้า.

ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ. (2544). เห็ดและราในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. 120 หน้า.

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. (2550). เห็ดในป่าสะแกราช. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ์ 80 หน้า.

สิทธิพร ปานเม่น, อัจจิมา ทองบ่อ, ชุลีพร จันทรเสนา,สุจิตรา สิกพันธ์, ศิริวรรณ ลือดัง และสุดารัตน์ จันทะพร. (2561). คู่มือเห็ดมีพิษ. กรุงเทพฯ: กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 35 หน้า.

สำนักงานบริหารกองทุนภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข. (2556). เห็ดเพื่อสุขภาพตำรับเป็นอาหารเป็นยาและเพื่อเศรษฐกิจตามภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้าน. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จํากัด. 408 หน้า.

สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน). (2552). บัญชีรายการทรัพย์สินชีวภาพเรื่อง จุลินทรีย์ (เห็ด) กรุงเทพฯ: อักษรสยามการพิมพ์. 413 หน้า.

อนงค์ จันทร์ศรีกุล. (2535). เห็ดเมืองไทย. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิชจํากัด. 161 หน้า.

อนงค์ จันทร์ศรีกุล, พูนพิไล สุวรรณฤทธิ์ และอุทัยวรรณ แสงวณิช. (2551). ความหลากหลายของเห็ดและราขนาดใหญ่ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. 514 หน้า.

อุทัยวรรณ แสงวณิช, พูนพิไล สุวรรณฤทธิ์, อัจฉรา พยัพพานนท์, เจนนิเฟอร์ เหลืองสอาด, อนงค์ จันทร์ศรีกุล และบารมี สกลรักษ์. (2556). บัญชีรายการทรัพย์สินชีวภาพเห็ด. กรุงเทพฯ: สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานรากชีวภาพ (องค์การมหาชน). 374 หน้า.

Chandrasrikul, A., Suwanarit, P., Sangwanit, U., Lumyong, S., Payapanon, A., Sanoamuang, N., Pukahuta, C., Petcharat, V., Sardsud, U., Duengkae, K., Klinhom, U., Thongkantha, S. and Thongklam, S. (2011). Checklist of Mushroom (Basidiomycetes) in Thailand. Bangkok: Biological Diversity Division, Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning. 448 pp.