ความเข้มข้นของธาตุหลัก จุลธาตุ และโลหะหนัก และความเสี่ยงของคุณภาพน้ำ เพื่อการบริโภคและการเกษตรของอ่างเก็บน้ำหนองเล็งทราย อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

อ่างเก็บน้ำหนองเล็งทรายเป็นแหล่งน้้าจืดที่มีความสำคัญของจังหวัดพะเยา ทั้งในด้านการอุปโภคบริโภคการเกษตร วิถีชีวิต และวัฒนธรรม การดูแลรักษาแหล่งน้ำดังกล่าวจึงมีความสำคัญต่อชาวบ้านอำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยาเป็นอย่างมาก งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความเสี่ยงของคุณภาพน้ำทางด้านเคมีและกายภาพ และความเข้มข้นของธาตุหลัก จุลธาตุ และโลหะหนัก เพื่อเฝ้าระวังคุณภาพน้ำ สำหรับใช้ประโยชน์ในด้านการบริโภคและด้านการเกษตร รวมทั้งประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการบริโภคน้ำ จากผลการสำรวจพบว่า คุณภาพในด้านเคมีและกายภาพได้แก่ ค่าความเป็นกรดด่าง ค่าออกซิเจนละลายน้ำ ค่าการน้าไฟฟ้า ค่าความกระด้าง และค่าของแข็งละลายน้ำ ผ่านเกณฑ์มาตรฐานน้ำดื่ม สำหรับความเข้มข้นของธาตุพบว่า เหล็กมีค่าความเข้มข้น 312.44-
563.52 µgฺ∙L^-1 ซึ่งเกินมาตรฐานน้ำดื่ม และมีความเสี่ยงสูงโดยประเมินจากค่าความเสี่ยง (risk quotient) ของความเข้มข้นเทียบกับมาตรฐานน้ำดื่ม ธาตุที่พบว่ามีความเสี่ยงปานกลางได้แก่ อะลูมิเนียม แมงกานีส ตะกั่ว และซีลีเนียม การประเมินดัชนีผลกระทบทางด้านสุขภาพไม่พบธาตุที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพ (HRI<1) และดัชนีการเกิดอันตราย (hazard index: HI) ของน้ำโดยรวมพบว่า ไม่มีอันตรายต่อสุขภาพ (HI<1)ค่าความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง พบว่า คุณภาพน้ำอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานความปลอดภัยสูงสุดที่ยอมรับได้ การบริโภคน้ำจากหนองเล็งทรายควรผ่านการบำบัด เพื่อแยกธาตุเหล็กออกจากน้ำดิบเช่น การเติมอากาศให้ตกตะกอนและการกรอง การใช้ระบบรีเวอร์สออสโมซิส การประเมินคุณภาพน้ำด้านการเกษตรพบว่า ค่าคุณภาพน้ำด้านกายภาพและเคมีอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานน้ำเพื่อการชลประทานขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations: FAO) ยกเว้นโพแทสเซียมมีความเข้มข้นสูงกว่ามาตรฐาน 1.84 mg∙L^-1 ดังนั้นสามารถใช้น้ำในทางการเกษตรได้ อย่างไรก็ตามชุมชนควรทำการเฝ้าระวังคุณภาพน้ำอย่างต่อเนื่อง เพื่อรักษาแหล่งน้ำให้มีคุณภาพดี