ฤทธิ์ต้านเชื้อ Streptococcus mutans ของสารลูปินิโฟลินในสารสกัดหยาบเอทานอลของชะเอม

บทคัดย่อ

ชะเอมไทย (Albizia myriophylla Benth.) เป็นสมุนไพรองค์ประกอบในตำรับยารักษาอาการปวดฟันซึ่งมีสาเหตุจากฟันผุ จากงานวิจัยที่ผ่านมาพบว่าตำรับยาดังกล่าวมีฤทธิ์ต้านเชื้อสาเหตุสำคัญในการก่อโรคฟันผุ (Streptococcus mutans) โดยสารในกลุ่มฟลาโวนอยด์บางชนิดเป็นตัวออกฤทธิ์ที่สำคัญในชะเอมไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งสารลูปินิโฟลิน ซึ่งมีฤทธิ์ต้านเชื้อชนิดนี้ได้ดี งานวิจัยนี้ได้ทําการศึกษาฤทธิ์ต้านเชื้อ S. mutans ของสารลูปินิโฟลินในสารสกัดหยาบเอทานอลของชะเอมที่เพาะปลูกในประเทศไทย จาก 3 แหล่ง ได้แก่ ร้านขายยาแผนโบราณ จ.สงขลา (JB01), อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา (JB02) และ อ.วังน้ำเย็น จ.สระแก้ว (JB03) โดยวิธี broth microdilution รวมถึงศึกษาปริมาณสารลูปินิโฟลินด้วยเทคนิคโครมาโทกราฟีของเหลวสมรรถนะสูง จากผลการวิจัยพบว่าปริมาณสารลูปินิโฟลินมีปริมาณที่แตกต่างกันในแต่ละตัวอย่าง ดังนี้ 93.85 57.81 และ 0.04 mg/g สําหรับ JB01, JB02 และ JB03 ตามลำดับ และค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ (minimum inhibitory concentration; MIC) S. mutans ของสารสกัดJB01, JB02 และ JB03 มีค่าเท่ากับ 3.9 31.25 และ 500 µg/ml ตามลําดับ โดยสารสกัด JB01 ซึ่งมีปริมาณสารลูปินิโฟลินมากที่สุดมีฤทธิ์ดีที่สุด ในขณะที่สารสกัด JB03 ซึ่งมีปริมาณสารลูปินิโฟลินน้อยที่สุดมีฤทธิ์น้อยที่สุด ดังนั้นจึงอาจนำสารลูปินิโฟลินมาใช้เป็นสารเทียบของชะเอมไทยเพื่อการควบคุมคุณภาพของวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ยาจากสมุนไพรชนิดนี้ต่อไป