การศึกษาและพัฒนาผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

บทคัดย่อ

การศึกษาและพัฒนาผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่ ครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษา สำรวจ และรวบรวมข้อมูล ผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่ ที่เป็นภูมีปัญญาท้องถิ่น 2) พัฒนาผลิตภัณฑ์ ร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่ ให้มีรูปแบบวัสดุ ลวดลาย ประโยชน์ใช้สอย และกรรมวิธีการผลิตให้เหมาะสม กับความต้องการของผู้ใช้ ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ วิถีชีวิตการทำร่มบ่อสร้างไว้ 3) ประเมินความพึงพอใจ ต่อผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง ที่ได้รับการออกแบบและพัฒนาแล้วจากผู้ผลิต ผู้จำหน่าย และนักท่องเที่ยว

ผู้ให้ข้อมูลในการวิจัย คือ ผู้ผลิต ผู้จำหน่าย และนักท่องเที่ยวที่มาเดินเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ของศูนย์ อุตสาหกรรมท่าร่มบ่อสร้าง จำนวน 180 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามผู้ผลิต ผู้จำหน่าย และนักท่องเที่ยว แบบประเมินความพึงพอใจจากผู้ผลิต ผู้จำหน่าย และนักท่องเที่ยว ที่เกี่ยวข้องกับ การศึกษาและพัฒนาผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 3 ขั้นตอน และการวิเคราะห์ข้อมูล ด้วยค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงแบนมาตรฐาน

ผลการวิจัยสรุปว่า การศึกษา สำรวจ ข้อมูลผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง "ร่มเชียงใหม่" บ่งบอกถึง เอกลักษณ์ของความเป็นเชียงใหม่ อันแสดงให้เห็นถึงที่มาของวัฒนธรรมพื้นบ้านและชีวิตความเป็นอยู่ ของซนซาวภาคเหนือในอดีตได้เป็นอย่างดี โดยจากการศึกษาประวัติศาสตร์การผลิตร่มของเชียงใหม่ พบว่าชาวเชียงใหม่ไต้ผลิตร่มใช้กันมานานกว่า 100 ปีที่ผ่านมาแล้ว ซึ่งแหล่งผลิตร่มส่วนใหญ่จะกระจายตัว อยู่ในพื้นที่ของอำเภอสันกำแพง ทั้งนี้เนื่องจากอำเภอสันกำแพง มีลักษณะทางภูมิศาสตร์เป็นที่ราบลุ่ม ค่อนข้างสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติมากมาย ทำให้จัดหาวัตถุดิได้ง่าย อีกทั้งลักษณะทางกายภาพ ของชุมชนยังช่วยส่งเสริมให้บางหมู่บ้านมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมธรรมชาติกระจายอยู่ทั่วไป พื้นฐานทางเศรษฐกิจของชุมชนจึงอยู่ในภาคการเกษตร การบริการ และการผลิตงานหัตถกรรมจากวัสดุธรรมชาติ เป็นส่วนใหญ่

การทำร่มจึงเป็นอาชีพหัตถกรรมหลักของชาวบ้านในอำเภอสันกำแพง โดยในอดีตหมู่บ้านบ่อสร้าง เป็นหมู่บ้านที่มีการทำร่มกันเป็นอาชีพ ชาวบ้านเกือบทุกคนของหมู่บ้านนี้มีฝีมือในการทำร่มอย่างสวยงาม และคงทน เช่นเดียวกับที่บรรพบุรุษได้ถ่ายทอดเอาไว้ โดยระยะแรกการทำร่มของบ้านบ่อสร้าง ทำขึ้นเพื่อ ใช้งานในชีวิตประจำวันเท่านั้น ต่อมามืผู้เห็นความสำคัญของการทำร่มจึงได้พัฒนารูปแบบให้ทันสมัยขึ้น จนปัจจุบันการทำร่มของบ้านบ่อสร้าง ไต้พัฒนาจากงานฝีมือจากท้องถิ่นมาสู่ระบบอุตสาหกรรมและการค้า- ขายอย่างเต็มตัว เกือบทุกครอบครัวจะมืการนำร่มออกมาจำหน่ายจนเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่นักท่องเที่ยว นิยมมาจัดหาซื้อร่มไปเป็นของที่ระลึกกันอย่างแพร่หลาย และเนื่องจากร่มของบ้านบ่อสร้างมีเอกลักษณ์ เฉพาะแบบ มีรูปลักษณ์ทีสวยงาม อีกทั่งการใช้วัสดุที่คงทน ทำให้ชื่อเสียงของบ้านบ่อสร้างแห่งนี้ เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง

การออกแบบผลิตภัณฑ์ร่มบ่อสร้าง พบว่าผลิตภัณฑ์ที่ออกแบบต้องครอบคลุมทั่ง 3 ประเภท ได้แก่ ของใช้ ของที่ระลึก ของตกแต่ง โดยรูปแบบผลิตภัณฑ์ที่ออกแบบ มีประโยชน์ใช้สอย สามารถใช้ได้หลายโอกาส รูปแบบการใช้งานที่หลากหลาย มีความสอดคล้องกับความต้องการของนักท่องเที่ยว หรือผู้บริโภคและประการสำคัญ คือ ต้องสื่อความเป็นอัตลักษณ์ของจังหวัดเชียงใหม่อย่างเด่นชัด นอกจากนี้ ยังต้องมีรูปทรงและลวดลายที่สวยงาม มีความเหมาะสมในการเลือกและประยุกต์ใช้วัสดุ มีขนาด สัดส่วน ที่เหมาะสมกับการใช้งาน และมีความเป็นไปไต้ในการจัดจำหน่าย ทั่งนี้ผู้วิจัยได้ดำเนินการออกแบบและสร้างต้นแบบผลิตภัณฑ์ แล้วประเมินผลโดยผู้บริโภค ผลการประเมินพบว่าโดยภาพรวม มีความพึงพอใจ ในระดับดี (x= 4.07, SD = 0.89)

คำสำคัญ : ร่มบ่อสร้าง, ล้านนา, พัฒนาผลิตภัณฑ์

Abstract

The objectives of this research "study and development Bo - Sang umbrella products from Chiang Mai province" were 1) to survey and collect Bo - Sang umbrella products data that be a local wisdom, 2) to develop Bo - Sang umbrella product having pattern, usefulness, style, material, and methodology of production to be appropriate for the needs of usages that stick with identity and ways of life of umbrella production, and 3) to evaluate satisfaction on Bo - Sang umbrella products that are designed and developed by producers, distributers, and tourists.

The informants in this research were 180 producers, distributers, and tourists that come to buy products from an industry center for umbrella production. The instruments used were a questionnaire asking producers, distributers, and a satisfaction evaluation asking producers, distributers and tourists that connect with education and development of Bo - Sang umbrella products in 3 - steps. Data were analyzed by a percentage, mean and standard deviation.

The results were as follows: the study and survey of Bo - Sang umbrella products "Chiang Mai Umbrella" illustrated the identity of Chiang Mai background that showed origin of local culture and livelihood of northern people in the past. The study of northern people and umbrella usage was found that they produced umbrella for 100 years ago. The majority of umbrella production was in the area of San Kamphaeng district. San Kamphaeng has low land and rather fertile with several natural resource, providing raw material easily. Characteristic of some villages helped to have tourist attractions locate in the area. The foundation of social economics was in agriculture, services, and hand - made production, using natural resources.

Umbrella production was the most handicraft career in San Kamphaeng. In the past Bo - Sang village was the first village that product umbrella. Almost all of Bo - Sang people produced beautiful and durable umbrella as their parents taught. In the first step, Bo - Sang people produced umbrella to use in daily life. Later there were some people seeing the importance of umbrella production developing the patterns in a new style. The Bo - Sang umbrella productions today has developed from a local handicraft to industry and trade system. Most families took umbrellas for sale. Tourists bought umbrellas as souvenir. Due to the Bo - Sang umbrella had specific pattern, beautiful and used durable materials that made the name of Bo - Sang well known.

The design of Bo - Sang umbrella products, found that the products must cover 3 types - appliance, souvenir, and decoration. The product designs were useful and they used in several ways. The styles of usability harmonized with tourists or consumers need. The importance was that the product designs showed an identity of Chiang Mai. Besides the products must be designed beautifuly in shape and style, The appropriate material should be chosen and applied for use and the possibity of sales should be considired. The result of consumer evaluation as overall image showed that the evaluation was grade as satisfaction (x = 4.07, SD = 0.89).

Keyword : Bo - Sang, Umbrella, Lanna, Product